اسم الکتاب : پرتو ولايت المؤلف : معرفت، محمد هادى الجزء : 1 صفحة : 124
تغيير لحن
از خطاب به غيبت يا از غيبت به خطاب اجازه داده نمىشود.
همچنين
در نوشتار، مخاطب خاصى و با ذهنيتى از پيش فراهم شده منظور نيست، بلكه همه كسانى
كه با كلمات كتاب سروكار دارند، مخاطب سخن او هستند. بنابراين نويسنده مىبايست در
نوشتارش تمام قرائن و شواهدى را كه در فهم كلامش دخالت دارند، بياورد؛ اما در
ساختار گفتارى، روى سخن با مخاطب مشخصى است و متكلم مىتواند بر قرائن حالى يا
قرائن معهود ذهنى مخاطب حاضر تكيه كند. ازاينرو سخنران مىتواند در گفتارش تغيير
جهت دهد و خطاب را تغيير دهد؛ مانند اينكه در ميان سخنرانى، سرش را به سمت شخصى كه
خارج از مجلس است بچرخاند و بگويد: شما ساكت باش! اين تغيير جهت و خطاب در گفتار،
ويژگى ساختار گفتارى است؛ به عبارت ديگر ساختار گفتارى اين آزادى را به شخص مىدهد
كه در ميان كلام، خطاب را تغيير دهد و سخن را از خطاب به غيبت يا غيبت به خطاب يا
خطاب به تكلم يا ... بچرخاند.
چنين
كلامى براى مخاطبى كه در مجلس حاضر است، كاملا روشن و رسا مىباشد؛ ولى افرادى كه
در مجلس حضور ندارند، تنها با به دست آوردن شواهد و وضعيت صورت مجلس مىتوانند به محتواى
كلام پى ببرند.
اكنون
پرسش اين است كه ساختار قرآن، گفتارى است يا نوشتارى؟ ساختار قرآن، گفتارى است و
تغيير لحن در آن جايز است. قرآن كتابى جهانى و جاودانى است و همه انسانها تا ابد
مخاطب آن هستند، اما ساختار آن گفتارى است و اين يكى از جنبههاى اعجاز قرآن است.
براى روشن شدن نوع ساختار قرآن به چند نمونه از آيات قرآن اشاره مىكنيم:
1.
يُوسُفُ أَعْرِضْ عَنْ هذا، وَ اسْتَغْفِرِي لِذَنْبِكِ[1]؛
«اى يوسف، از اين [پيشامد] روى بگردان. و تو [اى زن] براى گناه خود آمرزش بخواه».