[ناهمگونى شكلهاى مردم و همگونى وحوش و پرندگان‌]

نيك بنگر و درس عبرت بگير كه چرا مردم شبيه يك ديگر نيستند ولى حيوانات و پرندگان و ديگر جانداران چون يك ديگرند. اگر به يك گلّه آهوان بنگرى چنان با يك ديگر همانندند كه نمى‌توان يكى را از ديگرى باز شناخت. اما مردم را ناهمگون مى‌بينى چنان كه بسختى مى‌توان دو كس را كه در يك ويژگى همانندند يافت؛ زيرا مردم به خاطر معاملاتى كه در ميانشان جريان دارد بايد يك ديگر را با ويژگيهايى بشناسند. ولى حيوانات در ميانشان معاملاتى چنين وجود ندارد تا نياز به اين گونه شناختنى باشد. همانندى پرندگان و هم حيوانات به زيانشان نيست ولى در انسان چنين نمى‌باشد، اگر دو انسان دو قلو به يك ديگر شديدا شبيه باشند مردم در معامله با آنان در رنج و دشوارى مى‌افتند تا جايى كه به جاى يكى به ديگرى داده مى‌شود و يا به جاى يكى ديگرى مجازات مى‌گردد.

اين مشكل گاه در همانندى اشيا اتفاق مى‌افتد چه رسد به همانندى خود انسانها.

چه كسى با اين امور دقيق و ظريف كه به ذهن احدى خطور نمى‌كند بر بندگانش لطف و عنايت مى‌كند جز آنكه رحمتش همه چيز را در بر گرفته است؟

اگر كسى بگويد اين صورت انسان كه بر روى ديوار است خود به خود به وجود آمده و كسى آن را نساخته سخنش را باور مى‌كنى؟ هرگز! بلكه او را به استهزا مى‌گيرى. چگونه است كه اين امر را در باره يك صورت جامد و بيجان [بر ديوار] انكار مى‌كنى و در باره خود انسان زنده با شعور و سخنگو مى‌پذيرى؟