شرح امام صادق عليه السّلام فرمود شش چيز است كه بشر در ايجاد و سازندگى آنها قدرت و توانى ندارد.

المعرفة و الجهل در باره معرفت و شناخت چيزى و هم چنين علم و احاطه داشتن امرى از شئون روانى نفسانى است و هم چنين جهل و نادانى كه عدم ملكه و ندانستن است در مورد امر بسيط و همچنين علم و جهل در مركبات و قضايا و انديشه باطل كه ضد علم است.

روح و روان انسانى داراى سه نقشه عقلى و نفسى و طبيعى است علم و جهل هر دو صفت عقل است چه آنكه جهل عدم ملكه و ندانستن باشد و يا ندانستن امرى كه ملازم با دانستن قضيه و امر ديگرى است.

و هم چنين رضا و غضب دو حالت روانى و صفت نفسانى است.

و نوم يقظه خواب و بيدارى دو حالت روانى طبيعى است خواب حالت ترك استعمال آلات حسى بدنى است و بيدارى عبارت از حالت بكار بردن آلات و نيروهاى حسى طبيعى است.

غرض بيان آنست كه همه حالات و صفات روحى و روانى امور باطنى است و مجرد از ماده و وضع است و قابل اشاره حسى نيستند مانند ساير صفات و حالات روحى و روانى مانند حزن و اندوه و رجاء و خوف و بيم و هراس و شجاعت و جبن‌