على عليه السّلام همان گونه كه مى‌رفت گذرش به عقيل بن ابى طالب افتاد و روى از او برتافت. عقيل گفت: اى على! بخدا كه وضع مرا ديدى. على عليه السّلام نزد پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم بازگشت و عرض كرد: ابو الفضل در دست فلان كس اسير است و عقيل در دست فلانى و نوفل بن حارث در دست بهمان. پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم برخاست تا به عقيل رسيد و به او فرمود:

اى ابا يزيد! ابو جهل كشته شد، عقيل گفت: در اين صورت ديگر كسى بر سر به چنگ آوردن تهامه با شما نستيزد، سپس عقيل [با پيامبر] چنين گفت: اگر آنها [دشمن‌] را از پاى درآورديد رهاشان كنيد و گر نه تسلط خود را بر آنان محقق سازيد. در اين هنگام عباس را آوردند. به او گفته شد: براى آزادى خود و دو برادرزاده‌ات [عقيل و نوفل‌] سربها بده تا آزاد شويد. عباس رو به پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم كرد و گفت: اى محمد! آيا تو حاضرى من با پرداخت سربها به گدايى بيفتم و دست گدايى پيش قريش دراز كنم؟ پيامبر اكرم صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم فرمود: نه، از همان پولهايى كه نزد همسرت امّ الفضل گذاردى و به او گفتى: اگر در اين راه كه مى‌روم آسيبى به من رسيد اين پول را خرج خود و بچه‌هايت بكن. عبّاس گفت: برادر زاده! چه كسى اين خبر را به تو خبر داد؟ پيامبر اكرم صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم فرمود: جبرئيل از جانب خداى عزّ و جلّ خبر داد. عباس گفت: سوگند بدان كه بدو سوگند مى‌خورند كه كسى جز من و همسرم از اين ماجرا آگاه نبود. همانا من گواهى مى‌دهم كه تو پيامبر خدا هستى. امام عليه السّلام فرمود: به اين ترتيب همه اسيران در حالى به مكّه بازگشتند كه مشرك بودند مگر عباس و عقيل و نوفل- كرّم اللَّه وجوههم- و اين آيه در باره آنها نازل شده است.

تفسير و تأويل برخى از آيات قرآن كريم‌

[245] ابو بصير از يكى از دو امام باقر و صادق عليهما السّلام روايت كرده كه پيرامون اين آيه شريفه: أَ جَعَلْتُمْ سِقايَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ كَمَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ ...[1] فرموده‌اند كه: اين آيه در باره حمزه و على عليه السّلام و جعفر و عباس و شيبه نازل گشته است كه‌

[1]« آيا آب دادن به حاجيان و عمارت مسجد الحرام را با ايمان به خدا و روز قيامت برابر مى‌دانيد»( سوره توبه/ آيه 19).