بگيرد، و بهمين نحو در باره ماه انجام دهد.

و چون خداوند بخواهد كه آن را روشن گرداند و بمجراى نخستينش بازگرداند بفرشته گماشته بر فلك امر كند كه فلك را بمجراى خود بازگرداند و او نيز چنان كند پس خورشيد بمجراى اصلى خود باز گردد و چون از آب بيرون آيد تيره و گرفته رنگ باشد، و هم چنين است ماه.

راوى گويد: سپس امام سجاد عليه السّلام فرمود: همانا كسى از اين دو نشانه نترسد و از آنها نهراسد جز آن كس كه از شيعيان ما باشد، و هر گاه چنين شد بخداى عز و جل پناه ببريد و بسوى او باز گرديد (و توبه كنيد).

توضيح: در اين حديث از نظر اينكه امام عليه السّلام فلك را بصورت مفرد ذكر كرده و جريان خورشيد و ماه و ستارگان در آن فرض شده يك معجزه علمى است كه پس از قرنها كه مردم گرفتار هيئت بطلميوسى بودند و خرق و التيام را در افلاك محال ميدانستند با تحقيقات جديد نظريه آنها مردود و اشتباه شناخته شد و اين حديث نيز نظريه جديد را بطور وضوح تأييد ميكند، چنانچه علامه شهرستانى در كتاب الهيئة و الاسلام (ص 63) در معناى حديث ذكر كرده و از نظر خسوف و كسوف هم بگفته شيخ صدوق (ره) ممكن است مقصود از اين خسوف و كسوف غير از خسوف و كسوف معمولى باشد كه در اثر حائل شدن ماه و زمين اتفاق مى‌افتد و آن نشانه‌اى است از عذاب الهى چنانچه در روز عاشورا بدون اين مقدمات خورشيد گرفت، يا در اخبار است كه يكى از نشانه‌هاى ظهور حضرت قائم عليه السّلام گرفتن آفتاب و ماه است.

42- فضل بن اسماعيل هاشمى از پدرش روايت كند كه گويد: بامام صادق عليه السّلام شكايت كردم در آنچه از خانواده‌ام بدان برميخورم از استخفافى كه نسبت بدين دارند (و آن را سبك شمارند) حضرت فرمود اى اسماعيل اين جريان را از خانواده‌ات تازه مپندار زيرا خداى تبارك و تعالى براى هر خاندانى حجتى قرار داده كه بوسيله آن شخص در روز قيامت بر ساير افراد خانواده احتجاج كند و بدانها فرمايد: آيا فلانى را در ميان خود نديديد؟ آيا رفتار و كردارش را نديديد؟ آيا نمازش را در ميان خود نديديد؟ آيا