باب تأويل كلمه الصّمد

1- داود بن قاسم جعفرى گويد: به ابى جعفر دوم (امام محمد تقى ع) گفتم: قربانت، صمد چيست؟ فرمود: آقائى كه براى هر كم و بيش بدو نياز برند.

2- جابر بن يزيد جعفى گويد: از امام باقر (ع) فرمود: پرسيدم از حقيقت توحيد، فرمود: به راستى خدائى كه اسمائش مبارك است و با آنها وى را خوانند و علو ذاتش برتر است، يگانه است، در يگانگى و تنهائى او را يگانه شناسند، توحيد خود را در خلقش مجرى ساخت، او است يگانه و صمد و قدوس، هر چيز او را پرستد و هر چيز نيازمند او است و دانش او به همه چيز رسا است.

معنى درست صمد همين است نه آنچه مشبّهه گفتند كه:

(خدا جسمى ميان پر است) زيرا اين وصف منحصر به جسم است و خداى جل ذكره از آن برتر است، او بزرگتر و والاتر است از اينكه وهم به وصفش رسد يا كنه عظمتش درك شود.

و اگر معنى صمد در وصف خداى عز و جل تو پر باشد مخالف قول خداى عز و جل گردد كه‌ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْ‌ءٌ زيرا اين معنى از صفات اجسام است كه ميان پرند و جوف ندارند چون سنگ و آهن و اجسام ميان پر و بى‌جوف ديگر تعالى اللَّه عن ذلك علوا كبيرا، و اما آنچه در اخبار آمده است به اين مضمون بايد گفت: امام‌