زيرا مسأله مشورت از آن جهت مطرح است كه مردم در اداره كشور سهيم بوده و در صحنه سياست حضور فعّال داشته باشند، نه آن‌كه تنها از آنان به عنوان ابزار استفاده شود و فرمايش امام امير المؤمنين عليه السّلام:

«و الزموا السواد الأعظم، فإنّ يداللّه على الجماعة»[1].

با انبوه مردم همگام باشيد، زيرا دست عنايت الهى بر سر انبوه امّت است. يا

«الزموا ما عقد عليه حبل الجماعة»[2].

آنچه بافت جماعت بر آن است، به آن چنگ زنيد.

اشاره به همين حقيقت است و مقصود ازاين عبارات ارج نهادن به آراى عمومى است و پيشتر گذشت كه پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و اله دستور مى‌دهد با افراد شايسته مشورت كنيد، و از ايشان پيروى نماييد و مخالفت نورزيد.

ثانيا: متابعت از مشورت‌شوندگان به يكى از سه شكل زير است:

1- متابعت آراى تمامى مشورت‌شوندگان، كه البته امكان ندارد، زيرا به‌طور معمول اختلاف نظر ميان آنان پديد خواهد آمد و كمتر اتفاق مى‌افتد كه اتفاق نظر پيدا شود.

2- متابعت از رأى اقليّت، و اين از نظر عقلا ترجيح مرجوح است.

3- باقى مى‌ماند، متابعت از رأى اكثريّت قاطع كه شيوه عقلا و روش مورد پسند عقل و شرع است و آيه كريمه و دستورات شرعى نيز ناظر به همين حقيقت هستند.

مصونيّت جماعت‌

احترام گذاردن به آراى عمومى، بها دادن به رأى اكثريّت است و اين خود همبستگى ايجاد مى‌كند و ميان مردم و دولت مردان علقه و رابطه مستقيم فراهم مى‌سازد و اساسا اعتماد به رأى اكثريّت قاطع مردمى، مصونيّت ايجاد مى‌كند كه از آن با نام «حبل اللّه المتين» (ريسمان ناگسستنى الهى) ياد شده و همبستگى با انبوه امّت (جماعت مسلمين) خود، نيرويى قدرتمند و گزندناپذير است.

خداوند در قرآن مى‌فرمايد:

[1] - نهج البلاغة خطبه: 127- ابن ابى الحديد ج 8 ص 112.

[2] - همان: 151 و شرح محمد عبده ص 243.