قرآن كريم زندگى دنيايى را چون بازيچه‌هاى كودكانه خوانده است؛ انما الحيوة الدنيا لعب و لهو.[1] بنابراين دنيا، مكانى است كه انسان با رفتار اختيارى‌اش، حيات ابدى خود را رقم مى‌زند و در واقع، مزرعه‌ى آخرت‌[2] است و نيز امير المؤمنين على عليه السّلام از آن به «متجر اولياء الله»[3] نام برده است.

ازاين‌رو در نظام الهى، منظر توسعه و كمال، تنها محدود به حيات دنيايى نيست؛ بلكه دنيا و آخرت، در يك مجموعه‌ى واحد و متصل به هم قرار دارد و براى تأمين سعادت و رفاه هر دوى آن برنامه‌ريزى شده است.

4. معادگرايى و خودكنترلى نظام الهى زندگى انسان را به دنياى مادى محدود نمى‌كند و جهان آخرت را كه پس از آن مى‌آيد ادامه‌ى حيات انسان مى‌شمرد. اعتقاد به آخرت، معاد و حضور در محكمه‌ى كيفرى الهى، محاسبه‌ى كارهاى انسان و اعطاى ثواب و عقاب‌[4] و باور اين حقيقت كه مردن، انتقال از يك نقص، به كمال است، انسان را از لغزش‌ها بازمى‌دارد و در او تقوايى ايجاد مى‌كند كه عامل كنترل درونى، در مقابل تعدى و تجاوز به حقوق ديگران، است.

علاوه بر آن با توجه به وجود عوامل نگهدارنده‌ى اجتماعى؛ همچون: امر به معروف، نهى از منكر[5] حسّ مسؤوليت نسبت به سرنوشت ديگران و جامعه اسلامى‌[6] و همچنين نقش‌

[1] - همانا زندگى دنيا، بازيچه و سرگرمى است، محمد، آيه 36

[2] - بالدنيا تحرز الاخرة؛ بحار الانوار، ج 67، ص 67، نهج البلاغه، خطبه‌ى 155.

[3] - ان الدنيا دار صدق لمن صدقها ... و متجر اولياء الله، اكتسبوا فيها الرحمة و ربحوا فيها الجنة ...؛ همانا دنيا خانه درستى است، براى كسانى كه در آن درست زندگى كنند ... و دنيا تجارتخانه و بازار ياران خدا است كه در آن، رحمت خدا را به دست مى‌آورند و بهشت را سود مى‌برند؛ نهج البلاغه فيض الاسلام، حكمت 126، ص 1138.

[4] -\i فمن يعمل مثقال ذرة خيرا يره، و من يعمل مثقال ذرة شرا يره؛\E زلزال، آيات 7 و 8.

[5] - فى التنزيل:\i كنتم خير امة اخرجت للناس تأمرون بالمعروف و تنهون عن المنكر؛\E آل عمران، آيه 110 و\i و المؤمنون و المؤمنات بعضهم اولياء بعض يأمرون بالمعروف و ينهون عن المنكر؛\E التوبه، آيه 71 و قال على عليه السّلام: قوام الشريعة الامر بالمعروف و النهى عن المنكر و اقامة الحدود؛ غرر الحكم و درر الكلم.

[6] - امام صادق عليه السّلام فرمود: ان النبى صلّى اللّه عليه و اله و سلم قال: من اصبح لم يهتمّ بامور المسلمين فليس منهم، و من سمع-