شام، خبر مى‌دادند.[1]

عزل و نصب سران قبايل‌

بيشتر مردم كوفه اهل قبيله‌ها بودند؛ از اين رو حضرت مسلم عليه السلام براى هر قبيله‌اى رئيسى برگزيده بود. ابن زياد در اقدامى ديگر آن سران را عزل كرد و از هواداران خود، سرانى را براى قبيله‌ها مشخص نمود. در ميان هر قبيله‌اى رابطى بين آن قبيله و واليان حكومت قرار داده شد.

در زمان‌هاى گذشته، براى هر شهرى و محلّه‌هاى آن، افراد سرشناسى را معين مى‌كردند كه مشكلات مردم را حل كنند و گرفتارى‌هاى افراد را برطرف نمايند و يا اگر از طرف دولت هدايا و حقوقى در ميان مردم تقسيم مى‌شد، به واسطه اين افراد صورت مى‌گرفت و اموال به دست مردم مى‌رسيد.

افراد قبيله زير نظر اين شخص بودند كه به او «عِرّيف» يا «عَريف» گفته مى‌شود و جمع آن «العُرَفاء» است. اين كلمه در روايات هم آمده است. در روايتى مى‌خوانيم:

حملة القرآن عرفاء أهل الجنّة.[2]

كلمه «عرفاء» به معناى رؤسا، تفسير شده است. بنابراين، معناى روايت اين گونه مى‌شود كه اهل قرآن، بزرگان و محترمان بهشت هستند.

ابن زياد عرفاء كوفه را شناسايى كرد و به جاى آنان اشخاص ديگرى را گمارد و دستورات لازم را به آنان رسانيد. وى فرمان داد كه آنان مواظب تك تك افراد قبيله خود باشند. اين عرفاء شامل:

[1] - الإرشاد: 2/ 54؛ بحار الانوار: 44/ 350؛ تاريخ الطبري: 4/ 277

[2] - الكافي: 2/ 606؛ سنن دارمى: 2/ 470؛ مجمع الزوائد: 7/ 161؛ الجامع الصغير: 1/ 580، شماره 3759؛ كنز العمّال: 1/ 514، شماره 2289؛ تاريخ مدينة دمشق: 69/ 205