احكام و مناسك‌

1- احكام تقليد

عمل عمره مفرده مانند ساير اعمال عبادى است و بايد طبق دستورات و اوامر شارع مقدس انجام شود. لذا انسان يا بايد خود مجتهد باشد؛ يعنى به درجه‌اى از علم رسيده باشد كه بتواند از منابع فقه، احكام الهى را استخراج كند؛ يا اگر بر اين امر تخصص ندارد، بايد در مسائل شرعى از عالم متخصصى كه مجتهد اعلم و اعدل است تقليد كند.

تقليد در احكام، عمل كردن به دستور مجتهدى است كه: مرد، بالغ، عاقل، شيعه دوازده‌امامى، حلال‌زاده، زنده و عادل باشد. زمانى كه مرجع تقليدى كه از او تقليد مى‌كرده، از دنيا برود، بايد به مجتهد زنده رجوع كند و با اذن او بر مجتهد ميّت باقى مانده، به فتاواى او عمل كند.

سؤال اين است كه در خصوص مسائلى كه در زمان حيات مرجع تقليد ميّت، به آن عمل نكرده و اكنون مى‌خواهد انجام دهد تكليف چيست؟ براى‌مثال؛ در زمان‌حيات مرجع‌تقليدش توفيق انجام حج و عمره نداشته، لذا مسائل آن را ياد نگرفته‌است. حال‌كه مى‌خواهد اين اعمال را انجام دهد آيا مى‌تواند طبق فتواى مرجع ميّت عمل كند؟

اكثر فقها و مجتهدين فعلى اجازه مى‌دهند كه به فتواى مرجع ميّت عمل كند؛ تنها آيات عظام‌ بهجت‌ و مكارم شيرازى‌ فتوايشان اين است كه مقلد در مسائلى كه در زمان حيات مجتهد ميّت عمل نكرده، بعد از فوت او نمى‌تواند به آن فتوا عمل كند، بلكه بايد به فتوى مجتهد زنده عمل كند.