مردم‌سالارى دينى: دموكراسى صالحان‌

دكتر محمدباقر خرّم‌شاد[1]

مردم‌سالارى دينى چيست؟ اين شايد نحستين سؤالى است كه پس از شنيدن يا ديدن واژه مركّب مردم‌سالارى دينى به ذهن متبادر مى‌شود. نوشته حاضر نيز در مجموع تلاشى است براى يافتن پاسخى در خور به اين سؤال بنيادين و اساسى، سؤالى كه مى‌تواند پاسخهاى متفاوتى داشته باشد و نوشتار فرارو يكى از اين پاسخهاست.

براى ارائه پاسخ نهايى به سؤال اصلى فوق، جستن پاسخهايى براى مجموعه‌اى از سؤالهاى فرعى نيز ضرورى به نظر مى‌رسد. سؤالهايى نظير اينكه آيا مراد از مردم‌سالارى دينى، مردم‌سالارى در دين به معناى عام كلمه و در هر دينى است يا اينكه مقصود مردم‌سالارى در دين اسلام مى‌باشد؟ آيا اساساً مى‌توان از مردم‌سالاريها سخن گفت، يا اينكه فقط يك مردم‌سالارى يا دموكراسى بيشتر وجودندارد؟ چرا گفته مى‌شود مردم‌سالارى دينى و نه دموكراسى دينى؟ آيا بين اين دو واژه مركب به ظاهر مشابه تفاوتى وجوددارد؟ آيا مردم‌سالارى دينى يك واژه مركب مصنوعى و غير اصيل است كه در آن در كنار هم قرار گرفتن دو جزء به سختى صورت گرفته يا اساساً امكان ندارد يا اينكه على‌رغم تعاريفى كه از دين و دموكراسى به صورت دو مفهوم مستقل وجود دارد، در كنار هم قرار گرفتن اين دو به تشكيل‌

[1] عضو هيئت علمى دانشگاه علامه طباطبايى