هنجارها صرفاً حرفه‌اى در اجتماعات علمى خود متعهد مى‌شوند تا تحت يك سيستم قوى پرهيز از تعصب به كشف قوانين عام يا همان تئورى سازى اجتماعى بپرداند. براين اساس، دموكراسى نمى‌تواند با قضاوتهاى اخلاقى توام شود چون قضاوتهاى اخلاقى به عنوان عقايد شخصى مدنظر قرار مى‌گيرند(Brown ,9891 :73) .

از اين لحاظ مى‌توان يكى از عناصر پارادايمى دموكراسى غربى را عدم به كارگيرى تمايلات و تعصبات فردى و گروهى در طراحى مدلهاى مشاركتى مردم در راستاى ايجاد و تحكيم دموكراسى در جامعه برشمرد.

دموكراسى غربى به عنوان يك پديده اجتماعى كه در بستر اجتماعى غرب بر مبناى ديدگاه نظرى متأثر از اثبات‌گرايى شكل گرفته است به مثابه ديگر پديده‌هاى اجتماعى مى‌تواند مورد مطالعه قرار گيرد. مطالعه اين پديده نيز با اصالت عينيت و تجربه نيازمند يك تبيين دقيق تجربى است(Derksen and Gartrell ,2991 :71 /4) .

بنابراين دموكراسى يك مقوله سنجش‌پذير است كه از طريق شاخصهاى تجربى مى‌توان به كميت و كيفيت دموكراسى در جوامع مختلف پى برد3991 :5121) (Bollen ,. تحليل تجربى دموكراسى در تحليل نظامند مشكلات مربوط به دموكراسى غربى در كشورهاى مختلف اهميت بسزايى دارد. بنابراين سنجش تجربى دموكراسى به عنوان يكى از عناصر پارادايمى دموكراسى غربى مورد ملاحظه انديشمندان قرار مى‌گيرد.

عناصر پارادايمى در مردم‌سالارى دينى (اسلامى)

همان‌گونه كه بيان شد، پارادايم يك چارچوب نظرى است كه متكى بر فلسفه به ارائه پيش‌فرضهاى علم مى‌پردازد. اگر چه در زمينه فلسفه دينى و آن هم براساس اين مقاله، فلسفه اسلامى مباحث بسيار غنى وجود دارد ولى متأسفانه فعاليت سازمان يافته فكرى توسط اجتماعات انديشمندان در استخراج عناصر پارادايمى دين اسلام جهت بسترسازى توليدات علمى انجام نشده است. مردم‌سالارى دينى در حقيقت يك بحث نظرى يا تئوريك با خود حمل مى‌كند كه در حوزه علم قابل شناسايى و