علم كافى نيست!

درست است كه «سؤال»، كليد گنجينه دانش است،

ولى ... سؤالى كه به قصد فهميدن و شناخت باشد، نه دست انداختن طرف يا آزمودن ميزان علم او.

و درست است كه بحث و گفتگو، مادر حقيقت است و حق، فرزندى است كه از بحث و گفتگو زاده مى‌شود (الحقيقة بنتُ البحث)، امّا بحثى كه براى روشن شدن مطلب باشد، نه اثباتِ حقانيّتِ «من»، يا به كرسى نشاندنِ حرف خويش.

بحث علمى خوب است، امّا جدال علمى ناپسند.

آن به روشن شدن حقيقت كمك مى‌كند و اين به خاطر ردّ پاى «تفوّق‌طلبى»، ره به جايى نمى‌برد.

نطق و منطق، براى بيان خواسته‌ها و تبيين ديدگاه‌هاست، نه براى دروغ بافى و لاف زنى و تحريف. علم و دانش نيز، وسيله مباحثه و گفتگويى است كه به حق رهنمون شود، نه براى خودنمايى و تظاهر و فضل فروشى. اگر از دانش و معلومات خويش، چنين بهره‌اى ببريم، كاربرد نادرست و سوء استفاده از يك ابزار فكرى است.

بى جهت نيست كه اخلاقيّون، «جدل» را يكى از آفات علم به حساب‌