باب پنجم در بيان صدقات و اصناف آن و كيفيت فراگرفتن آن و قسمت كردن آن بمستحقان و نصب عاشر و بيان سيرت حضرت صلى اللّه عليه و سلم در فراگرفتن زكات.

و اين باب مشتمل بر پنج فصل است.

فصل اول، در معنى صدقه و زكوات و اقسام آن.

بدان ايّدك اللّه تعالى كه صدقه در عرف شرع عبارت از مالى است كه بذل كنند آن را از براى غرض آجل يعنى ثواب كه در قيامت بيابند آن را و بدين معنى منقسم است بصدقه فريضه يا واجب كه اگر ترك كنند آن را آثم گردند، و صدقه نافله كه بذل در آن مستحب و مندوب اليه است، و اگر ندهند آثم نگردند بنا دادن. و قسم اول يا متعلق بوقتى خاص است، مثل عيدين كه آن صدقه اضحيه است و فطر بر مذهب ابو حنيفه، چه در مذهب او صدقه فطر واجب است بعد از ملك نصاب، و آن متعلق بطلوع آفتاب روز فطر است. و نزد شافعى صدقه فطر فريضه است و متعلق بوقتى خاص است كه آن غروب آفتاب در شب عيد است. و همچنين اضحيه واجب است نزد امام ابو حنيفه، خلاف مر امامين را، و متعلق است بروز عيد اضحى، و نزد شافعى سنت مؤكّده است، و امامين با او متفق‌اند و وقت آن نزد ايشان هم روز عيد اضحى است. و اگر متلق بوقت نيست و فريضه است، باتفاق مذهبين آن زكات است. و ما در اين مقام معنى زكات و اقسام‌