بيشترين تفسير، بيشترين حديث، بيشترين كتاب فقه و حتى بهترين كتابهاى لغت عربى را، ايرانى‌ها نوشتند. اين، يك واقعيت است: بهترين كتابهاى عربى را ايرانى‌ها نوشته‌اند. معروف‌ترين كتاب لغت عربى، «قاموس فيروزآبادى» است. كسانى كه خواستند كتاب لغت خوبى در عربى بنويسند، مثلا شرح اين قاموس را نوشتند؛ و از اين قبيل. پس، اين يك نكته؛ كه ملت ايران، از لحاظ استعداد، داراى چنين سابقه‌اى است.

فضاى آزادانديشى‌

امروز هم همين‌طور است. امروز هم شما ببينيد در دوران جمهورى اسلامى، كه استعدادها آزاد شد، ميدان داده شد، فضا، فضاى آزادانديشى است. و خودِ اين فضاى آزادانديشى، با وجود فقدان ابزارها و وسائل، كار خودش را مى‌كند. ما همين امروز كه در مسابقات دانش‌آموزى فيزيك و رياضى و امثال اينها شركت مى‌كنيم، ناگهان از پايين به رتبه‌هاى بالا مى‌رويم. استعدادهاى درخشان ما در دنيا، جلوه‌ى خاصى دارد. اين، يك نكته.

نكته‌ى دوم اين است كه اروپا بر اثر حوادث و عواملى، از لحاظ علمى پيشرفتى پيدا كرد. اين پيشرفت را هم، اروپايى‌ها سعى كردند در محدوده‌ى خودشان نگهدارند. در اين زمينه، شما جوانها اگر مطالعه كنيد و كتابهاى گوناگون را بخوانيد، به همين نتيجه مى‌رسيد. اين هم يك واقعيت است.

پرچمدارى مسلمين‌

در دوران اسلامى، كه مسلمانها پرچم علم را در دنيا در دست داشتند، همچنان‌كه تحصيل علم را لازم و واجب مى‌دانستند، تعليم علم را هم لازم مى‌دانستند. مى‌گفتند: «زكوة العلم تعليمه.[1]» لذا در دانشگاه‌هاى اسلامى، از همه‌ى كشورها، دانشجويانى حضور داشتند، كه مى‌آمدند و به طور رايگان، از مسلمين علم مى‌آموختند. آن دانشگاه‌ها، علم را منتشر مى‌كردند، و كتابهاى علمى را در اختيار اين و آن مى‌گذاشتند. اين، مربوط به چه زمانى است؟ مربوط به زمانى است كه علم هر جا بود، جزو اسرار بود. هر كه علم داشت، براى خودش داشت، و به ديگران نمى‌داد. اما مسلمانها- چه ايرانى‌شان، چه اندلسى‌شان و چه عربشان- علم را به ديگران مى‌دادند.

[1] - زكات علم و دانش، ياد دادن آن به ديگران است.