خارجه، مجوز عبور درخواست كرد. 9

* نامه محبوسين بلشويكى قزوين به رئيس اداره نظميه‌

سى و چهار نفر محبوسين بلشويكى، هفت نفر مسلمان و بيست و هشت نفر روس كه نيروهاى انگليسى در هنگام تخليه قزوين، آنان را به نظميه تحويل داده بودند، 10 با ارسال نامه‌اى به رياست كل تشكيلات نظميه قزوين تقاضا كردند، وضعيت آنان را مشخص نمايند يا در غير اين صورت به آنان اجازه داده شود، عريضه‌اى به سفارت روس در تهران بنويسند. 11

* جلوگيرى از ورود مسافرين به افغانستان‌

معتصم السلطنه كارگزار خراسان، از مشهد به وزارت امور خارجه گزارش داد: مأمورين سرحدى افغانستان چند نفر از مسافرين ايرانى را به خاك افغانستان راه نداده و به ايران بازگردانده‌اند. 12 كه اين مسئله باعث ايجاد مشكلاتى براى مسافرين شده است. معتصم السلطنه از وزير امور خارجه خواست هرچه زودتر تصميمى در اين‌باره اتخاذ شود. 13

______________________________
(1). «محمد على سديد السلطنه كبابى مينابى بندرعباسى» فرزند حاجى «احمد خان سرتيپ كبابى مينابى بندرعباسى»، امير پنجه و داراى لقب سرهنگى، در سال 1249 ش، در بغداد متولد شد. صرف و نحو را نزد سيد جواد مجتهد يزدى و حاج شيخ عبد اللّه امام‌جمعه بوشهرى و عروض و بديع را نزد ميرزا حسين اهرمى بوشهرى و محمد حسين كبكانى و علوم جغرافيا و فيزيك را نزد سيد جمال الدين اسدآبادى در بوشهر فراگرفت و شش ماه در مدرسه انگليسى‌ها در بوشهر زبان انگليسى آموخت. خدمات ادارى و ديوانى و دولتى سديد السلطنه عموما در خليج‌فارس بود و به مشاغل مختلفى پرداخت. از قبيل رياست تذكره خليج‌فارس در سال 1317 ق، كفالت كارگزارى بنادر در سال 1318 ق، كارگزارى دولت روسيه تزارى در بندر لنگه، وكالت كنسولگرى دولت روسيه در بندرعباس، معاونت حكومت بنادر جنوب و حكومت بندر لنگه، وكالت كنسولگرى دولت فرانسه و ....

سديد السلطنه از دربار مظفر الدين شاه قاجار لقب عمدة الامرا با درجه سرهنگى گرفت. از دربار تزارى مسكو نشان «سنت آنا» و از دولت فرانسه نشان «پالم آكادميك» گرفت. «سديد السلطنه» شعر نيز مى‌سرود و اهل تحقيق و تتبع نيز بود. از او آثارى نيز به‌جا مانده است. سديد السلطنه سرانجام در 14 مرداد 1320 ش، در بندرعباس درگذشت. (زندگينامه رجال و مشاهير ايران، ج 4، ص 41- 36).

(2). گزارش كارگزارى بندرعباس به كارگزارى كل بنادر خليج‌فارس و عربستان، 21/ 3/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1339 ق، ك 49، پ 14، ص 76.

(3). مراسله وزارت خارجه به سفارت روسيه، 21/ 3/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1339 ق، ك 42، پ 35، ص 20.

(4). جزيره هنگام در خليج‌فارس قرار دارد كه مدتى محل نگهدارى زندانيان سياسى انگليسى‌ها بود. برخى از زندانيان هند و بين النهرين نيز در آن جزيره نگاهدارى مى‌شدند.

(5). در آن زمان جزيره هنگام كه متعلق به ايران بود در تسلط كامل انگليسى‌ها قرار داشت و همينطور بين النهرين، كه بغداد نيز در آن منطقه (عراق كنونى) تحت سلطه نظاميان انگليسى بود.

(6). تلگراف سديد السلطنه كارگزار بندرعباس به كارگزارى كل بنادر، 21/ 3/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1339 ق، ك 49، پ 30، ص 1.

(7). تلگراف وزارت خارجه به سفارت ايران در مسكو، 21/ 3/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1300، ك 15، پ 2، ص 48.

(8). پس از پيگيرى وزارت امور خارجه و مذاكره با حكومت‌نظامى تهران در اين خصوص، حكومت‌نظامى تهران پاسخ داد، صدور مجوز عبور در شب به‌جز براى مقامات رسمى و معروفين، مستلزم الصاق عكس مى‌باشد.

حكومت‌نظامى تهران وعده داد براى كاركنان سفارت روسيه نيز در صورت تهيه و ارسال عكس، كارت عبور شبانه صادر شود. (اسناد وزارت خارجه، س 1339 ق، ك 26، پ 8، ص 14).

(9). مراسله حكومت‌نظامى تهران به وزير خارجه، 26/ 3/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1339 ق، ك 26، پ 8، ص 16.

(10). از اين سى و چهار نفر، سى و دو نفر به اقرار خودشان در جنگ اسير شده و دو نفر ديگر به نام‌هاى الكساندر راشكر و ايوان ميخائيل‌اف با اسلحه تسليم شده بودند. (اسناد وزارت خارجه، س 1339 ق، ك 29، پ 3، ص 5).

(11). سواد مشروحه اداره نظميه قزوين به اداره حكومت‌نظامى تهران، 21/ 3/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1339 ق، ك 29، پ 37 و 36.

(12). جلوگيرى از ورود مسافرين به خاك افغانستان به دليل وضع قوانين جديد از سوى حكومت هرات بود (ن. ك: خبر 8/ 3/ 1300).

(13). تلگراف معتصم السلطنه به وزارت خارجه، 21/ 3/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1339 ق، ك 69، پ 11، ص 2.