فرويد با ديد روانشناختى به منشأ دين پرداخته است. قبل از وى برخى از نظريه‌پردازان، منشأ گرويدن به دين را ترس مطرح مى‌كردند. فرويد نيز در كتاب «آينده يك پندار» بيان مى‌كند كه: ترس از عوامل طبيعى موجب شد كه انسان علت مشتركى به نام «خدا» براى آنها بسازد و به او پناه ببرد.

انسان همواره از عوامل طبيعى مانند سيل، زلزله، طوفان، بيمارى لاعلاج و مرگ هراسان و مضطرب است. اگر اين امور را طبيعى بداند، نمى‌داند براى رفع آنها بايد به چه كسى پناه ببرد تا از شرشان در امان ماند.

بشر آهسته‌آهسته معتقد به موجودى با شعور و قدرتمند شد كه بلا و شرّ، در صورت خشم او و آرامش و آسايش در صورت خشنود بودن او، از طرف اين موجود قدرتمند به انسان مى‌رسد. بنابراين با وجود اين همه آفات، بشر از نظر روانى نيازمند است كه آنها را به موجودى مافوق بشر نسبت دهد تا از راه دعا و تضرّع به درگاه او، خويش را از آفت برهاند. اين نياز روانى؛ يعنى اضطراب و ترس، علّت گرايش بشر به خداست.[1]

«جان هيك» فيلسوف و متكلّم معاصر، نظريه فرويد را چنين تقرير مى‌كند: «دين به نظر فرويد نوعى دفاع‌ذهنى در مقابل جنبه‌ها و پديده‌هاى هائل طبيعت است؛ نظير زلزله، سيل، طوفان، بيمارى و مرگ چاره‌ناپذير.

به اعتقاد فرويد اين نيروى طبيعت در مقابل ما قيام مى‌كند، شكوهمند، بى‌رحم و شكست‌ناپذير. ليكن تخيّل بشر اين نيروها را به نيروهاى مرموز متشخصّ تبديل مى‌كند ... اگر در سراسر طبيعت موجوداتى از نوع موجوداتى كه در جوامع خود ما مى‌شناسيم وجود دارند، بنابراين مى‌توانيم بدن ترس نفس بكشيم و در مخاطرات احساس آرامش كنيم و از راههاى روانى به اضطراب و دلهره بى‌معناى خود غلبه كنيم.»[2]

[1] - كلام‌اسلامى، سال سوم، شماره 2، ص 47.

[2] - جان هيك، پيشين، ص 78.