مى‌باشد، همين است. اسلام دينى است فراگير كه خطوط كلى را در شئون مختلف زندگى‌دنيوى مشخص كرده‌است. رعايت اين جهات كلى، زندگى دنيوى انسان را در راستاى زندگى آخرت قرار مى‌دهد. به عبارتى؛ ايشان در اين‌جا، گرفتار مغالطه ما بالذات و ما بالعرض يا كنه و وجه شده‌است.

ايشان مى‌گويد در هيچ جا قرآن نفرموده كه نازل شده تا درس حكومت و اقتصاد بدهد. اگر منظور ايشان از نبودن درس حكومت و اقتصاد اين است كه قرآن به روشهاى جزيى اين مباحث نپرداخته، ما نيز قبول داريم، قرآن نه كتاب سياست است و نه كتاب اقتصاد و كسى نيز چنين ادعايى ندارد. قرآن كتاب هدايت بشر است كه با استفاده از آن بشر زندگى دنيوى خود را در راستاى تكامل و سعادت اخروى قرار مى‌دهد.

امّا چنان كه در قرآن و سنّت آمده است، اسلام اصول كلى را در باب حكومت، اقتصاد و شئون مربوط به زندگى اجتماعى ترسيم كرده است و شيوه‌ها و راهكارهاى جزيى را برعهده خود افراد گذاشته است. مثلًا مى‌گوييم اسلام و قرآن درباره سياست خارجى و رابطه با كشورهاى بيگانه اصولى كلى دارد كه با رجوع به آيات قرآن به روشنى مى‌توان آنها را دريافت. قرآن مى فرمايد:

«خداوند براى كفّار راه سلطه بر مؤمنان را قرار نداده است.»[1]

در آيه ديگر مى‌فرمايد:

«خداوند شما را از نيكى كردن و اجراى قسط نسبت به كسانى كه با شما جنگ ندارند و از وطن خود، بيرونتان نكرده است و به راستى كه خداوند مجريان قسط را دوست دارد.

فقط، خداوند شما را از داشتن رابطه‌اى دوستانه با كسانى كه با شما بر سر دين به جنگ برخاستند و از ديارتان بيرونتان كردند، نهى كرده است و هر كس با آنان رابطه‌اى دوستانه داشته باشد از ستمگران است.»[2]

[1] - سوره نسا، آيه 141.

[2] - سوره ممتحنه، آيه‌هاى 7 و 8.