مجبور كرد. امّا اگر كسى از روى اختيار و آگاهى اسلام را پذيرا شد و ايمان آورد، بايد به احكام آن ملتزم باشد. در اينجا ديگر آزادى معنا ندارد؛ زيرا احكام اسلام، به خصوص احكام‌اجتماعى آن از لوازم اين دين‌است و بايد اجرا شوند. اينكه اسلام را بپذيريم ولى به احكام آن ملتزم نباشيم، كارى غيرمعقول است. مانند اينكه كسى به‌شدّت از دموكراسى حمايت كند و به آن حكومت رأى دهد، امّا قوانين مصوب آن را رعايت نكند. مسلما او را به رعايت‌قوانين ملزم‌مى‌كنند؛ زيرا قانون از لوازم‌حكومت است. حكومت دينى نيز گرچه در زندگى خصوصى افراد دخالتى نمى‌كند، امّا نسبت به احكام اجتماعى اسلام كه مربوط به اجتماع مسلمانان مى‌شود، در صورت عدم رعايت، فرد را ملزم به رعايت آنها مى‌كند. اگر در الزام كردن فرد، جامعه به حدى برسد كه حكومت اسلامى مجبور به استفاده از قوه قهريه شود، منافاتى با آزادى مشروع افراد نخواهد داشت.

14) منظور از نزول قرآن و احكام اجتماعى دين‌

آقاى بازرگان مى‌نويسد:

«قرآن منظور از نزول خود را با تصريح و تكرار اعلام مى‌دارد كه اولًا؛ نازل‌شده از طرف خداست، ثانيا؛ مأموريت و منظور از آن، انذار و بشارت در زمينه آخرت است و راهى به سوى خالق يكتا، ... آنچه در هيچ يك از سرفصل يا سوره‌ها و جاهاى ديگر ديده نمى‌شود اين است كه گفته شده باشد، ما آن را فرستاديم تا به شما درس حكومت و اقتصاد و مديريت يا اصلاح امور زندگى دنيا و اجتماع را بدهد.»[1]

نويسنده كتاب بعد از بيان اين مطلب، خود را در مقابل انبوهى از احكام اجتماعى اسلام مشاهده مى‌كند. در واقع؛ متوجه اشكال وارده بر

[1] - همان، صص 6 و 61.