مسلمانان را به رفق و مدارا توصيه كرده است، در اين‌باره از پيامبر صلى اللّه عليه و اله و سلم حديثى نقل شده كه فرمود:

«من ظلم معاهدا و كلّفه فوق طاقته فأنا حجيجه يوم القيامة».[1] «هركس بر هم پيمان مسلمانان ستم كند يا به او بيش از توانش تكليف نمايد من در روز قيامت شخصا او را به محاكمه خواهم كشاند».

در جاى ديگر مى‌فرمايد: «هركس اهل ذمه را اذيت كند من دشمن او هستم و روز قيامت از او انتقام خواهم گرفت».[2] پيامبر اكرم صلى اللّه عليه و اله و سلم نه تنها با زنده‌هاى اهل كتاب خوشرفتارى مى‌نمود، بلكه به مردگان آنان نيز احترام مى‌گذاشت.

«جابر بن عبد اللّه» مى‌گويد: «جنازه‌اى از كنار ما گذشت، پيامبر اكرم صلى اللّه عليه و اله و سلم برخاست. ما نيز برخاستيم. عرض كردم يا رسول اللّه اين جنازه يك نفر يهودى بود! فرمود آيا جنازه انسان نيست؟ هرگاه جنازه‌اى ديديد، براى احترام برخيزيد.»[3] رفتار مسالمت‌آميز پيامبر اكرم صلى اللّه عليه و اله و سلم با اهل ذمه همواره سرمشق مسلمانان بود. امير مؤمنان على عليه السّلام به فرماندار خود درباره اهل ذمه‌

[1] - فتوح البلدان، بلاذرى، صفحه 167، طبع مصر.

[2] - روح الدين الاسلامى، ص 274.

[3] - صحيح بخارى، حديث 1311.