علاوه بر آن، حمايت مؤثر و برنامه‌ريزى مستمر دولتها نسبت به برخى حقوق نظير حق اشتغال به كار، تأمين اجتماعى، آموزش و پرورش و بهداشت نيز به فهرست حقوق انسانها افزوده شده است.[1]

لزوم مشاركت فعّال هر دولت در امورى از اين نمونه به اين دليل است كه بهره‌مندى از حقوق و آزادى‌هاى دسته اول تنها زمانى عملى خواهد بود كه دولت با دخالت سودمند خود در امورى كه در دسته دوم جاى مى‌گيرند افراد جامعه را از محروميت، نبود تعليم و تربيت و دغدغه‌هاى ناشى از بيكارى، بيمارى و ناتوانى، رهانيده، نيازمندى‌هاى اساسى زندگى هر فرد را فراهم سازد. اين حقوق، مجموعه‌اى از تعهّدات را متوجه دولت مى‌كند تا به طور جدى انتظارات فراوان مردم را برآورده نمايد.

«حق بودن» و «حق داشتن»

درمطالعات حقوقى لازم است به تفاوت ميان مفهوم «حق بودن» و «حق داشتن» توجه شود.

الف) حق بودن‌

معناى «حق» درتركيب «حق بودن»، در مقابل «باطل» قرار دارد. هنگامى كه ما از «حق بودن» يك اعتقاد، فكر، سخن يا عمل بحث مى‌كنيم، بسته به اينكه بحث جنبه دينى، فلسفى، اخلاقى يا سياسى داشته باشد، منظور متفكّران دينى يا فيلسوفان و يا نظريه پردازان اخلاق يا سياست از «حق بودن»، «راست بودن» «درست بودن»، «خوب بودن» و «سزاوار بودن» است؛ همان چيزى كه ما از مفهوم «حقّانيت» مى‌فهميم. وقتى ما از منظر دين يا

[1]. ميثاق بين المللى حقوق اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى گوياى اين دسته از حقوق است.