اسم الکتاب : چرا دين؟ چرا اسلام؟ چرا تشيع؟ المؤلف : شاكريان، حميدرضا الجزء : 1 صفحة : 145
اوضاع مختلف مكانى و شرايط متغير زمانى است.
بنابراين وظيفه يك فقيه اين نيست كه به لفظ، جمود كند و حكم هر واقعه جزئى را از
قرآن يا حديث بخواهد و اين هم نيست كه به بهانه نبودن حكم يك مسئله، به خيالبافى و
قياسپردازى روى آورد. وظيفه فقيه ردّ فروع بر اصول است. اصول اسلامى در كتاب و
سنت موجود است. فقط يك «هنر» لازم است و آن هنر «اجتهاد» يعنى تطبيق هوشيارانه و
زيركانه كليات اسلامى بر جريانات متغير و زودگذر است.[1]
ب. اجتهاد در شيعه
بنياد نظرى اجتهاد در شيعه بر اساس باور جامعيت اسلام و مردودانگارى
خلأ تشريع است. اخبار و احاديث فراوانى در متون روايى آمده است كه حكم هر چيزى
بهطور كلى در كتاب و سنت موجود است.
در كتاب كافى بابى وجود دارد به عنوان «باب رجوع به كتاب و سنت و
اينكه همه حلالها و حرامها و احتياجات مردم در قرآن يا سنت موجود است».[2]
با توجه به ديدگاه شيعه، اجتهاد از نوع تشريع و قانونگذارى بر اساس
رأى و نظر خود يا قياس نيست، و اساساً چنين اجتهادى در نگرش شيعه باطل است.
اجتهاد در شيعه به معناى تلاش و كوشش عالمانه و تدبر و تعقل در فهم
ادله شرعيه و تفريع و استنباط حكم فروع از اصول است.
در سخنان اميرمؤمنان عليه السلام درباره كار ويژه مجتهد آمده است كه
فروع را بر اصول تطبيق مىدهد و پاسخ مسئله را بر اساس آن باز مىگويد.[3] اينگونه از