كه بر مسند حسبت نشسته و نظر در مصالح مردم و رسيدگى به وضع بازاريان و صاحبان حرفه‌ها از راه مشروع به دست اوست، گرد آوردم، تا وى اداره امور و رياست خود را بر پايه آن استوار كند. در اين كار به خدا اعتماد كردم و از او خير خواستم و برخى از اخبار را در كتاب بياوردم و آن را به داستانها و آثار بياراستم و در آن به عيوب كالاها و تدليس پيشه‌وران اشاره كردم، چنانكه خردمندان و دانشمندان به مطالعه آن رغبت كنند، و مشهور است كه كتاب نشانه خرد نويسندگان است. آن‌گاه كتاب را در هفتاد باب، هر بابى شامل فصول گوناگون، بپرداختم بدين‌سان:

باب نخست- در شرايط حسبت و وظيفه محتسب.

باب دوم- در امر به معروف و نهى از منكر.

باب سوم- در شراب و ابزارهاى حرام.

باب چهارم- در حسبت بر كافران ذمى.

باب پنجم- در حسبت بر دفن مردگان.

باب ششم- در دادوستدهاى نارواى بازار.

باب هفتم- در چيزهايى كه استعمال آنها بر مردان حرام يا جايز است.

باب هشتم- در بيان كارهاى ناشايسته بازاريان.

باب نهم- در شرح قنطار و رطل و مثقال.

باب دهم- در شرح ترازو و پيمانه‌ها و ذراع.

باب يازدهم- در حسبت بر علافان و آسيابانان.

باب دوازدهم- در حسبت بر نان‌پزان و نانوايان.

باب سيزدهم- در حسبت بر بريانگران.

باب چهاردهم- در حسبت بر لكانه‌پزان‌[1].

باب پانزدهم- در حسبت بر جگرپزان و بوارديان‌[2].

[1]- ر ك: همين كتاب، ص 82

[2]- ر ك: همين كتاب، ص 84