خدا براى اتمام حجت، قدرتى را كه به شما ارزانى داشته نشانتان داد و آنهايى كه ايمانشان محكم نبود، تا پيش از اين واقعه در نفوذ و قدرت شما ترديد داشتند، ملت مسلمان با شنيدن يك كلمه از شما (فتواى تحريم تنباكو) در سركوبى اين فرعون شاه و هامان او نخست‌وزير متحد شدند. حال وقت زنده نمودن مراسم (حكومت) دينى و گرامى داشتن مسلمانان رسيده است ....[1]

جنبش تنباكو، آثار و پى‌آمدهاى بسيارى داشت؛ به گونه‌اى كه مى‌توان آن را زمينه‌ساز بيدارى اسلامى و حركت‌هاى ضداستعمارى و مقدمه‌اى براى شناخت و تحليل ريشه‌ها و عوامل پديده انقلاب اسلامى و نقطه عطف مهمى در تاريخ تحولات معاصر ايران دانست.

اگر علما و مردم مسلمان در ايران و ساير كشورهاى مسلمان با تجزيه و تحليل جامع و دقيق از زمينه‌ها، چگونگى و پى‌آمدهاى جنبش تنباكو، لغو امتياز رژى را نقطه آغاز مبارزات سياسى و فرهنگى خود مى‌دانستند، قطعاً سير تحولات تاريخ معاصر ايران به‌گونه‌اى ديگر بود.

پس از پيروزى جنبش تنباكو دشمن بررسى‌ها و مطالعات گسترده‌اى درباره آن انجام داد و جمع‌بندى خود را در تدوين استراتژى چگونگى برخورد با حوزه‌هاى علمى، علما و تشيع در مقاطع مختلف به كار گرفت.

شكست انگليس در جريان جنبش تنباكو، سرآغاز رويكرد جديدى در ايران شد. رويكردى كه منشأ سياست مهم استعمار در تلاش براى تضعيف جايگاه علما و تشيع بود كه امپراتورى بريتانيا در ايران و تا حدود زيادى در عراق به عنوان مركز نفوذ حوزه‌هاى علميه دنبال كرد.

گرايش به غرب‌

غرب در معناى جغرافيايى آن، به تدريج تبديل به مقوله‌اى ويژه در ابعاد فكرى، سياسى، فرهنگى و اقتصادى در جهان شد. در تاريخ معاصر ايران نيز، از يك‌سو پيشرفت‌هاى مادى،

[1]. سازمان مجاهدين انقلاب اسلامى، نگرشى كوتاه بر انقلاب اسلامى ايران، ص 22- 18