سفير انگليس درباره خدمات و حسن‌نيت دولت متبوع خود نسبت به ملت ايران در يك قرن گذشته، از جمله منافع قراردادهاى 1919 و 1933، و ضررهاى ملى شدن نفت سخنان مفصلى ايراد كرد! دولت انگليس نيز كه از اين وضع بسيار نگران شده بود نيروى نظامى به خليج‌فارس اعزام كرد تا مانع قطع صدور نفت گردد.

دولت آمريكا كه در ابتدا از حركت ملى شدن نفت استقبال مى‌كرد؛ پس از اينكه رهبران نهضت (روحانيان و نيروهاى مذهبى، از جمله فداييان اسلام) نفوذ و حضور خود را نشان دادند ناگهان تغيير موضع داد.

جمعيت فداييان اسلام‌

بررسى و شناخت جمعيت فداييان اسلام و اقدامات آنان در نهضت ملى شدن نفت، نيازمند بحث مبسوطى است. اين جمعيت متشكل از اصيل‌ترين مبارزان دوران خود بود. سيدمجتبى ميرلوحى، معروف به «نواب صفوى» بنيانگذار و رهبر اين جمعيت بود.[1]

[1]. نواب صفوى در سال 1303 در محله خانى‌آباد تهران در خانواده‌اى روحانى به دنيا آمد. پدرش سيدجواد، به واسطه فشار حكومت پهلوى لباس روحانيت را درآورد و به مسند وكالت دادگسترى نشست. سيدجواد ميرلوحى با داور، وزير عدليه رضاخان، درگير شد. به واسطه اين درگيرى سيلى محكمى به داور زد و به اين دليل سه سال زندانى شد. نواب صفوى هفده ساله بود كه جنگ جهانى دوم آغاز شد. در سال 1322 براى تحصيل علوم اسلامى به نجف رفت. اخبار ناگوار از ايران، همچون فعاليت‌هاى مخرب احمد كسروى، وى را متأثر ساخت. وى پس از گرفتن فتواى قتل كسروى از علمايى چند، از جمله علامه امينى، عازم تهران شد. در اجراى تصميم خود به اتفاق تعدادى از دوستانش موفق به كشتن كسروى نشد و زندانى گرديد. با تلاش تعدادى از مردم و روحانيان از زندان آزاد و جمعيت فداييان اسلام را تأسيس كرد و سرانجام دو نفر از اعضاى جمعيت، سيدحسين و سيد على امامى، كسروى و دستيارش حدادپور را در حين محاكمه كشتند. بعدها با تلاش آيت‌الله كاشانى و عده ديگرى اين دو نفر از زندان آزاد شدند.

در سال 1327 براى كمك به ملت فلسطين، اقدامات بسيارى از جمله ثبت‌نام داوطلبان اعزام به فلسطين، جمع‌آورى كمك‌هاى مردمى و سفرى به اردن، فلسطين، مصر و سوريه انجام داد و پس از بازگشت همچنان مبارزات ضدصهيونيستى خود ادامه داد.

سخنرانى‌ها، اعلاميه‌ها و نوشته‌هاى او تأثير بسيارى در آگاهى‌بخشى و گسترش حركت‌هاى ضداستعمارى داشت. در فاصله سال‌هاى 1327 تا 1334 زمان شهادت، فعاليت‌هاى گسترده‌اى داشت كه آثار و پى‌آمد آنها مدت‌ها موجب وحشت رژيم پهلوى بود