بصره، به نام حسن بن محمد بن احمد صفّار كه از ابن سماعه (م 263 ق) هم روايت مى‌كرد، كتابى با نام دلايل خروج القائم نوشت كه گويا در آن به بيان علائم ظهور مهدى پرداخته بود.[1] عيسى بن مهران نيز كتابى به نام كتاب المهدى داشت‌[2] كه احتمالا در آن رواياتى درباره حضرت مهدى را گردآورده بود. يكى از متكلمان بغدادى بنام محمد بن قاسم، كه هم‌عصر محمد بن همام اسكافى (م 336 ق) بود، كتابى به شيوه كلامى در اين باب نوشت و آن را الغيبه ناميد.[3] كتابى هم احمد بن ابى زاهر قمى درباره ويژگى‌هاى عصر غيبت و اين‌كه مردم در اين دوران چه بايد بكنند، نگاشت و آن را كتاب ما يفعل الناس حين يفقدون الامام نام نهاد.[4] از آثار ديگر در اين باب، بايد به كتاب الغيبه محمد بن على شلمغانى‌[5]، كه ظاهرا پيش از انحراف اعتقاديش آن را نوشته بود و كتاب الغيبه على بن عمر بن اعرج كوفى، از سران واقفيّه‌[6] كه احتمالا در اواخر غيبت صغرى مى‌زيسته اشاره كرد.

فضايل و مناقب‌

كتاب فضايل امير المومنين، نوشته على بن ابراهيم قمى،[7] از اولين كتب فضايل نوشته شده در اين دوره مى‌باشد و پس از آن كتاب بصائر الدرجات سعد بن عبد اللّه اشعرى است.[8] محمد بن حسن صفّار نيز كتابى با همين نام دارد و دو كتاب به نام‌هاى المناقب و المثالب نيز از او نام برده شده است.[9] دو كتاب هم با همين‌

[1] - همان، ص 48.

[2] - همان، ص 297.

[3] - همان، ص 381.

[4] - همان، ص 8.

[5] - طوسى، همان، ص 340.

[6] - نجاشى، همان، ص 256.

[7] - همان، ص 360.

[8] - همان، ص 177.

[9] - همان، ص 354 و صفار، بصائر الدرجات.