256 و 257 ق را ذكر كرده‌اند و برخى آن را پس از رحلت امام عسكرى عليه السّلام و از هشت ماه تا دو سال گفته‌اند كه البته عدم صحت قول اخير كاملا آشكار است.

گروهى در نام وى اختلاف داشتند و او را على مى‌ناميدند و گروه ديگر معتقد بودند كه فرزند امام عسكرى عليه السّلام دوازدهمين امام و همان مهدى موعود مى‌باشد، اما از دنيا رفته است و رجعت خواهد كرد و عالم را از عدل و داد پر خواهد نمود.[1] اين اختلافات جزئى كه در بين اماميه قطعيه پديد آمد، به‌زودى حل شد و پيروان آن‌ها از عقيده خود دست كشيده، تنها اماميه اثنى‌عشريه باقى ماندند.

فرقه‌هاى ديگر كه در قالب كلى چهار فرقه قابل بحث هستند به شرح زيرند:

1. واقفيه:[2]

پيروان اين فرقه معتقد بودند كه امام يازدهم همان مهدى قائم است؛ زيرا به گمان آن‌ها وى امامى را بعد از خود معين نكرد و به كسى وصيت ننمود. پيروان اين نظريه در چگونگى توقف خود و مهدويت امام يازدهم متفاوت بودند. گروهى از ايشان مى‌پنداشتند كه امام عسكرى عليه السّلام از دنيا نرفته است، بلكه در پرده غيبت به سر مى‌برد. فرض آن‌ها بر اين مطلب استوار بود كه هيچ امامى تا پسر خود را به جانشينى معرفى نكند از دنيا نمى‌رود و چون امام عسكرى عليه السّلام به كسى وصيت نكرده، پس او همان مهدى مى‌باشد كه داراى دو غيبت است و اينك زمان غيبت اوّل اوست.[3] گروه ديگر از واقفيه بر آن بودند كه امام عسكرى عليه السّلام از دنيا رفته است، ولى بار ديگر رجعت مى‌كند و او همان مهدى قائم خواهد بود. آن‌ها يقين‌

[1] - ر ك: نوبختى، همان، ص 99.

[2] - واقفيه عنوان كلى است كه بر همه فرقه‌هاى شيعه، كه بر امامت يكى از امامان توقف كردند اطلاق مى‌شود. اغلب بعد از درگذشت هريك از امامان، گروهى از واقفيه پديد مى‌آمدند اما واقفيه‌اى كه پس از شهادت امام هفتم عليه السّلام ظهور كردند به جهت اهميت خاصى كه داشتند شناخته شده‌تر، و معروف‌ترند لذا نبايد درباره تشابه نام اين فرقه‌ها توهمى ايجاد شود.

[3] - ر. ك: اشعرى، الفرق و المقالات، ص 106 و نوبختى، همان، ص 78- 80 و شهرستانى، همان، ص 129.