ترجمه‌ «روزنامه مذكور مى‌گويد: ما در روزنامه‌هاى فرنگستان در باب تداول سندات حصه كمپانى انحصار دخان ايران اعلانى ديده شد كه متضمن شرايط اساسيه امتياز انحصار و پاره‌اى اطلاعات ديگر در آن باب بود. چون مطالب متعلق به ممالك اسلاميه درهرحال سزاوار آن است كه از مدنظردقت دور نباشد، لهذا تفصيل آن را به انضمام پاره‌اى ملاحظات خودمان در اينجا نقل مى‌نمائيم.»

«به موجب مندرجات اعلان مذكور در نهم ايارماه يك هزار و هشتصد و نود ميلادى، برحسب اراده پادشاه ايران امتيازى داده شده است كه موافق احكام آن تمامى حاصلات توتون ممالك ايران و خريد و فروش آن به عنوان انحصار به دست واحد سپرده شده، مدت اين امتياز تا پنجاه سال امتداد خواهد داشت. صاحب‌امتياز در هرسال پانزده هزار ليره انگليس به خزانه ايران داده و به‌علاوه از منافع آن نيز به‌قدر ربعى مال دولت خواهد بود.»

«صاحب‌امتياز در لندن يك كمپانى از انگليسيان تشكيل داده. اين كمپانى ششصد و پنجاه هزار ليره انگليس سرمايه خواهد داشت و اين سرمايه را نيز تداول سندات حصه جمع خواهد نمود.»

«مدير رسومات عمومى ايران مقدار توتون و دخانى را كه همه‌ساله در داخل ممالك ايران صرف مى‌شود، تخمينا پنج ميليون و چهارصد هزار كيلو و مقدار توتونى را كه به خارج حمل و نقل مى‌شود نيز چهار ميليون كيلو تخمين و برآورد كرده. صاحب‌امتياز نيز از روى آن برآورد، ساليانه اقلا پانصد هزار ليره خرج‌دررفته به مداخل آن كار اميدوارى داشته است كه پس از وضع سود مقطوع سندات حصه و ربع مداخل كه به حكومت عايد است، از مابقى درصدى پانزده به نام تمتع به صاحبان حصه داده، تتمه نيز در ميان صاحب‌امتياز و اصحاب سندات حصه متساويا قسمت خواهد شد.»

نويسنده سپس مقايسه بين امتياز انحصار تنباكوى تركيه و انحصار تنباكوى ايران را، كه در اطلاعيه شركت مذكور است، تكرار كرده و اعتراف مى‌كند كه اگر، چنانكه تفهيم شده، اين امتياز شامل تنباكوى قليان و نيز تنباكوى معمولى ايران باشد، ارقام ارائه شده يحتمل اغراق‌آميز نيستند؛ امّا، حتى در اين‌صورت نيز وى بسيار مردد است كه سودى چنان عظيم كه صاحبان سهام انتظار دارند حاصل گردد.

وى اظهار مى‌دارد حتى در فرانسه، كه انحصار تنباكو به مدت پنجاه سال برقرار شده است و از مرزها به خوبى محافظت شده و گمركات مرزى بسيار كارآمدند، قاچاق تنباكو صورت مى‌گيرد و طبعا تحت شرايط حاكم بر ايران مى‌توان چنين انگاشت كه احتمالا ميزان قاچاق بيشتر بوده و لهذا توقعات‌