سه برابر كرده و آماده بود به شاه سابق مقررى سالانه‌اى معادل 15 هزار پوند بپردازد، به شرط آنكه وى جواهراتى را كه فهرست اسامى آنها تهيه گرديده بود به آنها تسليم كند و در مورد هرقطعه گمشده توضيح دهد. امّا مجددا دشواريهاى تازه‌اى در رابطه با بدهيهاى عظيم شخصى وى، كه بالغ بر 400 هزار پوند مى‌گرديد و او سه‌چهارم اين مبلغ را قبل از رسيدن به سلطنت از بانك روسيه وام گرفته بود و يك‌چهارم باقيمانده را از ديگر منابع، ايرانى و خارجى، بعد از رسيدن به سلطنت، بروز نمود. مبلغ زيادى از اين وامها از طريق رهن گذاشتن املاك خصوصى وى در آذربايجان نزد بانك روسيه اخذ گرديده بود، و حكومت جديد كه علاقمند بود از افتادن اين املاك به دست عوامل روس جلوگيرى كند، پيشنهاد تقبل بدهيهاى شاه سابق و افزايش مستمرى سالانه وى تا 18 هزار پوند را ارائه نمود، مشروط به آنكه وى كنترل اين املاك را به حكومت واگذارد و تمامى بدهيهاى پس‌افتاده خود را تصفيه كند[1]. شاه سابق هنوز به ايجاد دشواريها در مورد املاك خود و جواهرات سلطنتى، كه از تسليم هردوى آنها بسيار اكراه داشت، ادامه مى‌داد و حتى شخصا براى تزار تلگراف كرده و از وى خواستار حمايت از حقوقش گرديد[2]. مع‌هذا، از گزارشات سركنسول بريتانيا در تبريز چنين برمى‌آيد كه املاك وى در حقيقت كمتر از آنچه كه شاه سابق و بانك روسيه برآورد كرده بودند ارزش داشت‌[3] و بنابراين «حكومت روسيه فورا از مخالفت خود با اعمال فشار بر محمد على، در رابطه با حل و فصل مسائل مالى، چشم پوشيد[4]»، و به وى اطلاع داد «كه ترتيبات پيشنهادى» در زمينه تعيين مستمرى ساليانه 100 هزار تومان (16666 پوند) براى وى «كاملا به نفع او مى‌باشد.» و بدين‌ترتيب سرانجام پروتكل‌[5] حاوى اين شرايط در 7 سپتامبر امضاء گرديد و دو روز بعد محمد على با همسر و چهار فرزند كوچكترش پناهگاه سفارت روسيه در زرگنده را ترك و عازم سفر به روسيه شد.

خبرنگار تايمز مى‌نويسد: «همچون بسيارى اقدامات ضعيف و احمقانه‌اش در اين اواخر، وقار و متانت خويش را فراموش نكرد، و در مراسم وداع خود با سر جرج باركلى، كه به اعتقاد وى عامل اصلى سقوطش بود، شديدا از نماينده بريتانيا براى زحماتى كه از جانب وى متحمل گرديده بود تشكر

[1] - خبرنگار ويژه تايمز در رويتر، 17 اوت.

[2] - تايمز، 2 سپتامبر.

[3] - همان مرجع، 27 اوت.

[4] - همان مرجع، 2 سپتامبر.

[5] - متن مواد اصلى اين پروتكل توسط خبرنگار ويژه رويتر، در 11 سپتامبر، براى مطبوعات ارسال گرديد.