ايدئولوژى‌هايى نيز بر حركت و تلاش انقلابيون تكيه دارند و معتقدند، تنها با تلاش آنها امدادهاى الهى ياريگر خواهد شد.[1]

ايدئولوژى‌هاى انقلابى بر سه نوع‌اند:

1. ايدئولوژى‌هايى كه درصدد هستند تا نظام ارزشى و فرهنگ سنتى را- كه ديگر متداول نيست ولى در تاريخ و در اذهان جامعه به عنوان يك نظام ايده‌آل و مجموعه ارزش‌هاى مطلوب شناخته‌شده است- احيا و برقرار كنند.

2. ايدئولوژى‌هايى كه در جوامع ديگر تجربه موفقيت‌آميز داشته‌اند و انقلابيان آن را به عنوان الگو انتخاب كرده‌اند و در پى تحقق و دنباله‌روى آن مى‌باشند.

3. ايدئولوژى‌هايى كه جامعه‌اى نوين و آرمانى را كه قبلًا در هيچ كجا به وجود نيامده و شناخته‌شده و آشنا نيست، تبليغ مى‌كنند.

در يك جامعه ناآرام و متشنج و دوقطبى‌شده كه در يك قطب آن گروه‌هاى اجتماعى و در قطب ديگر حاكميّت سياسى قرار دارد، تنها زمانى يك انقلاب- با تعريفى كه قبلًا بيان شد- پيروز خواهد گرديد كه سه ركن اساسى آن (مردم، رهبرى و ايدئولوژى) هماهنگ، متناسب و با كارايى مؤثر عمل كنند. هر اندازه كه حضور فعال گروه‌هاى اجتماعى گسترده‌تر باشد و قدرت ايدئولوژى در توجيه و تبيين خواسته‌ها و ارزش‌هاى ايده‌آل جامعه بيشتر باشد و مقبوليّت وسيع‌ترى پيدا كند و هر مقدار رهبرى، با چهره‌هاى سه‌گانه خود، با سلاح ايدئولوژى و با حمايت نيروى مردمى، استراتژى‌هاى مناسب‌ترى اعمال نمايد، امكان موفقيت سريع‌تر انقلاب با ضايعات كمتر، افزايش مى‌يابد.

گفتار سوم: دوران بعد از پيروزى انقلاب (مرحله ساخت نظام جايگزين)

براى رهبران و گروه‌هاى انقلابى مشكل‌ترين و پيچيده‌ترين مراحل انقلاب، دوران بعد از پيروزى و غلبه بر قدرت سياسى حاكم مى‌باشد. اصطلاح معروف «تخريب به مراتب ساده‌تر از ساختن است» در مورد انقلاب‌ها نيز صادق است. انقلابيان در اين مرحله با بغرنج‌ترين‌

[1].\i« إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنفُسِهمْ؛\E در حقيقت، خدا حال قومى را تغيير نمى‌دهد تا آنان حال خود را تغييردهند.»( رعد( 13): 11.)