دقيق‌تر، انقلاب چيزى نيست جز عملى‌ساختن طرحى خشونت‌آميز كه احتمالًا مى‌تواند نظام اجتماعى را دگرگون سازد. هر اندازه بر گروه‌هاى اجتماعى معتقد به تغيير فعالانه وضعيت افزوده شود، ميزان اعمال خشونت و به خصوص نياز به برخورد مسلحانه كاهش مى‌يابد. در بسيارى از انقلاب‌هايى كه رهبران انقلاب، براى تحقق اهداف خود، قادر به جذب توده‌هاى وسيع اجتماع نيستند و با بى‌تفاوتى و برخورد سرد توده‌هاى مردم كه مى‌توانند با يك حركت هماهنگ و بدون خشونت زياد، ماشين سياسى را از كار بيندازند و فلج كنند مواجه مى‌شوند، ناچار به شيوه‌هاى زير متوسّل مى‌شوند:

- اقدامات گستاخانه چريكى و پارتيزانى؛

- ائتلاف تاكتيكى با ساير گروه‌هاى اجتماعى؛

- تعديل اهداف و معيارهاى خود براى نزديكى به ساير گروه‌ها.

البته اعمال خشونت تنها عامل سقوط و يا شكست و تسليم قدرت سياسى نمى‌باشد، بلكه عواملى ديگر نيز وجود دارند كه بر سرعت و شتاب تحولات به نفع قدرت اجتماعى مى‌افزايند.

عوامل شتاب‌زاى در تحولات انقلاب‌

عوامل شتاب‌زا آنهايى هستند كه با ظاهر ساختن ناتوانى نظام سياسى و تزلزل در انحصار آن بر قوه قهريه، بروز انقلاب را ممكن مى‌سازند. به عبارت ديگر، عوامل شتاب‌زا همواره بر انحصار و سلطه قدرت سياسى بر قواى مسلح تأثير مى‌گذارند. به طورى كه گروه‌هاى انقلابى سازمان‌يافته را ترغيب مى‌كنند كه عليه نظام منفور قيام كرده، دست به سلاح ببرند.

عوامل شتاب‌زا را مى‌توان در سه گروه دسته‌بندى كرد:

1. عواملى كه مستقيماً بر قواى مسلح تأثير مى‌گذارند و موجب تضعيف آنها مى‌شوند، مانند تأثير بر انضباط، اطاعت از فرماندهى، سازماندهى، تركيب و يا وفادارى نيروهاى نظامى.

2. عواملى كه موجب تقويت روحى نيروهاى انقلابى مى‌شوند به طورى كه اگر باور داشته باشند مى‌توانند بر قواى مسلح حكومتى فايق آيند.

3. عمليات موفقيت‌آميز گروه‌هاى انقلابى بر عليه قدرت سياسى كه موجب تقويت روحيه و تشديد و افزايش فعاليت آنها مى‌گردد.