سال‌ها به انتقاد از دولت ادامه داد و در اعلاميه‌ها و سخنان خود، وضعيت سياسى، اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى كشور را به نقد كشيد. مهم‌ترين مباحث مطرح‌شده در اين اعلاميه‌ها نفوذ استعمار در ايران، مشكلات اقتصادى، گسترش فقر و تبعيض طبقاتى، اسلام‌ستيزى، مبارزه با هويت فرهنگى، بومى و اسلامى، گسترش فساد و فحشا، استبداد و سركوب پليس و وابستگى رژيم است.

تصويب برخى قوانين در كشور، ايجاد حزب رستاخيز به‌عنوان تنها حزب فراگير، برگزارى جشن‌هاى دو هزار و پانصد ساله شاهنشاهى، تغيير تاريخ كشور از هجرى به شاهنشاهى و نيز همكارى ايران با اسرائيل ازجمله موارد ديگرى است كه به‌شدت مورد انتقاد امام‌خمينى در اين سال‌ها بود.

سرانجام در اواسط دهه 50 و در ميان ناباورى عمومى، دو واقعه مهم يعنى فوت فرزند امام‌خمينى و نگارش مقاله‌اى در روزنامه اطلاعات در 17 دى 56 موجب گرديد دوباره نام امام بر سرزبان‌ها افتد. تظاهراتى كه پس از اين وقايع در حمايت از ايشان در شهرهاى مختلف انجام گرفت، با يورش مأموران رژيم به خاك و خون كشيده شد و بدين‌رو زمينه انقلاب اسلامى و گسترش نهضت را فراهم آورد. بدين‌ترتيب، امام‌خمينى موفق شد با بسيج ميليونى توده‌ها، بزرگ‌ترين انقلاب قرن را رهبرى كند.

در مجموع، امام‌خمينى در سال‌هاى پيش از 1356 عمدتاً نقش يك ايدئولوگ را ايفا كرد. وى با تأكيد بر اصولى همچون تفكيك‌ناپذيرى دين از سياست، وجوب كوشش براى استقرار حكومت اسلامى و زدودن زنگارهاى گوشه‌نشينى از اسلام از سويى و تأكيد بر آزاديخواهى، استقلال‌طلبى و عدالت‌گرايى- كه مبانى حكومت اسلامى‌اند- كوشيد اسلام را دينى سياسى، مترقى و همه‌جانبه توصيف كند و آن را به‌عنوان ايدئولوژى برتر در مبارزه با شبه‌مدرنيسم رژيم مطرح سازد.

3. امام‌خمينى در سال‌هاى 1356 تا 1357

در سال 1356 و با حركت انقلابى مردم قم در 19 دى‌ماه، زمينه ظهور مجدد امام‌خمينى در صحنه سياسى فراهم گرديد. در اين مقطع، اعلاميه‌هاى امام غالباً نقش «بسيج‌گر» را ايفا