سيرى ستمگر و گرسنگى ستمديده، دمى ساكت نمانند، هرگز زمام امور را به دست نمى‌گرفتم.

آن روز على (ع) بزرگ مى‌دانست كه جامعه‌ى مسلمين به چهار صفت شرك‌آلود دچار آمده است و دشوار توان آن را زدود! او مى‌دانست كه مردم آن روزگار به انحراف از خطّ توحيد، خبط و دورافتاده از جاده‌ى حقّ، شماس و سرعت در رنگ‌پذيرى و عدم ثبات شخصيت، تلوّن و به حركت در پهناى راه به‌جاى سير بر خط مستقيم توحيد، اعتراض، دچار شده‌اند:

فمنى النّاس لعمر اللّه بخبط و شماس، و تلوّن، و اعتراض 2

او خود در نامه‌اى كه به استاندارش عثمان بن حنيف نوشت، از وى خواست تا به او اقتدا كند، و اگر چون او نمى‌تواند باشد، با رعايت چهار اصل و كسب چهار خصلت، همراه او و در خطّ او گام نهد:

ألا و إنّ لكلّ مأموم اماما يقتدي به، و يستضى‌ء بنور علمه، ألا و انّ امامكم قد اكتفى من دنياه بطمريه، و من طعمه بقرصيه، ألا و إنّكم لا تقدرن على ذلك، و لكن أعينوني بورع و اجتهاد و عفّة و سداد 3

بدان‌كه هررهبرى شونده‌اى (آنكه رهبرى را پذيرفته باشد) را رهبرى است كه از او پيروى مى‌كند، و از چراغ دانش او روشنى مى‌جويد، بدان! كه امام شما از تمام دنياى خود به دو تن‌پوش كهنه، و از همه‌ى خوراكش به دو گرده‌ى نان، بسنده كرده است.

شما را ياراى چنين كارى نيست ولى مرا به پرهيزگارى (ورع)، و كوشش و همگامى دائم در قول و عمل (اجتهاد)، و پاكدامنى (عفّة) و درست‌انديشى و درستكارى و تعهّد (سداد)، يارى دهيد.

پس از شهادت امام على (ع) و نبردهاى امام حسن (ع) با قاسطان، سرانجام با خيانت بعضى از منافقان و فرصت‌طلب‌هاى كم‌مايه، و در آخر با تنهاماندن امام (ع)، زمينه‌ى سياسى كم‌كم به نفع قاسطان آماده شد. سرانجام امام (ع) را به زهر شهيد كردند. پس از شهادت او، رهبرى امّت به امام حسين (ع) رسيد. قيام كربلا و يك سال پس از آن وقعه‌ى حرّه در مدينه رخ داد. سنگباران كعبه، كشتار شيعيان در عراق، قيام توّابون، خروج‌