اسم الکتاب : ادبيات سياسى تشيع المؤلف : آيينه وند، صادق الجزء : 1 صفحة : 119
و قريحه و طبع شعر، نيك برخوردار است.» 5
اين ملاقات بين استاد و شاگرد تا آنجا در ابو تمّام تأثير نهاد كه به
قول ابن رشيق در «العمده»: «ابو تمّام در مسائل شعرى از ديك الجن شاعر شام در
نمونهها و امثال، فراوان سود برده و پيروى كرده و حتّى بعضى مضامين را سرقت كرده
است.» 6
داستانى كه بيشتر مورّخان ذكر كردهاند، داستان غلام و كنيزك است كه
گويند در اثر اختلاط باهم به دست شاعر كشته شدند. اگرچه بيشتر مورّخان آن را از
يكديگر نقل كردهاند، با تحقيقى بيشتر و نگاهى ژرفتر به زندگى شاعر، مىتوان آن
را ساختگى دانست، همانگونه كه نظر يكى از محققّان معاصر همچنين است. در «اعيان
الشّيعة» مىخوانيم كه: «آنچه در اين مورد نقل كردهاند ظاهرا بر ساختهاند، چرا
كه شاعرى چون او، با خرد فراوان و سيرت نيكو و كنارهگيرى از دربارها، در اوج شهرت
شعرى و بهرهمندى مردم از اشعار او، بعيد مىنمايد كه چنين كار سبك و بىمعنائى از
او سرزده باشد». 7
شيخ ابو محمّد جعفر بن احمد بن حسين سرّاج، اين داستان را به شخص
ديگرى از عرب نسبت داده است.
ديك الجنّ و شعوبيگرى
داستان شعوبيگرى ديك الجنّ را غالب مورّخان بدون ذكر سند كافى نقل
كردهاند. آنچه در «الأغانى» آمده اينست كه: «بسيار به تشيّع عشق مىورزيد و عليه
عرب تعصّب داشت.» نيز مىگفت: «عرب بر ما هيچگونه برترى ندارد، آنچه موجب تجمّع و
وحدت ما و ايشان شده ولادت ابراهيم است. همانگونه كه اسلام آوردند ما هم اسلام
آورديم.
هركس از آنان كه كسى از ما كشت به همان علّت كشته شد. خداى عزّ و جلّ
درحالىكه ما را تحت لواى يك دين جمع كرده، هيچگونه برترىاى متوجّه آنان نكرده
است» 8
بايد گفت: آنچه مورّخان از درك و تحليل آن تا اندازهاى عاجز
بودهاند، اعتراض ديك الجنّ و اعلام برابرى نژادى و برادرى دينى بوده است. او چون
از شاعران عقيده بود، و با انقلابيون از خاندان على (ع) رابطه داشت، و خواستهاى
انقلابهاى
اسم الکتاب : ادبيات سياسى تشيع المؤلف : آيينه وند، صادق الجزء : 1 صفحة : 119