خلاصه: از نظر فقه اماميه نفس بازى با نرد و شطرنج و مانند آن، اگرچه براى سرگرمى باشد حرام است و مهم‌ترين دليل حرمت، مطلقات روايات متواتر است كه متجاوز از سى روايت‌[1] است و بازى با نرد و شطرنج را با تعابير غليظ و شديد نهى كرده است و اطلاق روايات، هم فرض بازى با عوض و هم فرض بازى بدون عوض را شامل مى‌شود.

بازى با غير آلات قمار: آيا بازى‌هايى كه با آلات قمار نيست ولى با شرط عوض برد و باخت انجام مى‌شود، مثل مسابقه زور آزمايى، وزنه‌بردارى، كشتى، كبوتر بازى، دو، خروس‌بازى و ... كه بازنده يا فرد ديگرى مالى به برنده پرداخت مى‌كند نيز از قمار است حرام؟ يا موضوعاً قمار نيست، اگرچه نفس بازى حرام باشد، عوضى هم كه مى‌گيرد «سُحت» و باطل و حرام باشد؟

بررسى موضوعى قمار

مرحوم آيت الله خوئى مى‌گويد: اين قسم نيز قمار است و عنوان قمار بدون رعايت علاقه و قرينه هم بر آن صدق مى‌كند.

دليل: الف) از نظر عرف بر آن قمار صدق مى‌كند. صدق عرفى هم مهم است.

ب) گفتار اهل لغت كه نوعاً اطلاق دارد و آنها قمار را به بازى با عوض تفسير كرده‌اند و قيد نكرده‌اند كه با آلات قمار باشد. ديگر اينكه اصولًا تفسير قمار به بازى با آلات قمار از قبيل تعريف دورى است كه درست نيست.

ج) در فارسى هم مرادف قمار عنوان «برد و باخت» است؛ به هر شكلى و با هر وسيله‌اى كه باشد. بنابراين بر بازى با آلات ديگر هم در فرضى كه عوض مطرح باشد قمار صدق مى‌كند و طبعاً روايات تحريم قمار و ميسر اينجا را مى‌گيرد.[2]

به نظر مى‌رسد هر سه بيان ايشان قابل خدشه است زيرا صدق عرفى كلّيت ندارد. از نظر لغت هم اگرچه كلام برخى يا اكثر اهل لغت اطلاق دارد ولى كلام بعضى مقيد

[1]. ر. ك: وسائل الشيعه، ج 17، ص 318- 326.

[2]. مصباح الفقاهه، ج 1، ص 375.