پرسيدم: در رضا و غضب.

فرمود: آرى، در همه اين حالات، من جز حق نمى‌گويم‌[1].

همين انديشه، رواج يافت و شايع شد و مؤثّر واقع گرديد حتّى در عصر ائمّهعليهم السلام بعضى از اصحاب مى‌پنداشتند كه امام در حالِ خشم چيزى را نقل مى‌كند و مى‌گويد كه در حالِ رضا بر خلافِ آن معتقد است! اينان گمان مى‌كردند كه ائمّهعليهم السلام مانند ديگر فقها و اصحاب فتوا و اجتهادند كه آراى آنها بر اساسِ اوضاع و شرايط و اختلاف آگاهى‌شان از ادلّه، دگرگون مى‌شود.

امامانعليهم السلام همانند سخن رسول خدا صلى الله عليه و آله را در پاسخ بر زبان مى‌آوردند، چيزى كه جز ائمّه اهل بيتعليهم السلام هيچ پيشواى ديگرى جرئت ندارد آن را ادّعا كند. آنان به درستى مرويات و احكامشان اطمينان و يقين داشتند و اصحابشان را به تدوين فرا مى‌خواندند؛ زيرا جز سخنِ حق نمى‌گفتند.

حمزة بن عبدالمطّلب از عبدالله جُعفى نقل مى‌كند كه گفت:

رواياتِ فراوانى از اهل بيتعليهم السلام وارد شده كه و مفاد همه آنها اين است كه امامانعليهم السلام جز حق نمى‌گفتند و به رأى و اجتهاد فتوا نمى‌دادند.

فُضَيل بن يَسار از امام باقر عليه السلام روايت مى‌كند كه فرمود:

ما اگر به رأى خودمان حديث كنيم، گمراه مى‌شويم- چنان كه كسانِ پيش از ما گمراه شدند- ليكن حديث ما بر اساسِ شاهدى روشن از پروردگارمان است كه آن را براى پيامبرش باز گفت و پيامبر آن را براى ما بيان داشت‌[2].

داود بن ابى زيد احول، از امام صادق عليه السلام نقل مى‌كند كه فرمود:

ما اگر به رأى و هواى نفس خودمان فتوا دهيم از هلاك شدگانيم، ليكن آنچه را ما بر زبان مى‌آوريم، آثارى از رسول خداست! اصولِ علم كه نسل اندر نسل آن را

[1] . مسند احمد 2: 207؛ سنن دارمى 1: 125؛ سنن ابى داود 2: 126.

[2] . بصائر الدرجات: 319، باب فى الأئمّة عندهم اصول العلم، حديث 2.