اين موضع‌گيرى «شورا» ظهور نشانه‌هاى دو نگرش را- آشكارا- مى‌نماياند؛ آنان على (يا خليفه جديد) را به التزام و تمسُّك به مكتب اجتهاد و رأى فرا مى‌خواندند، و حضرت على عليه السلام و كسانى كه بر سيره آن حضرت بودند، مردم را سوى [مكتب‌] تعبّد محض (تمسّك به كتاب و سنّت) دعوت مى‌كرد، هرچند اين موضع‌گيرى‌اش به از دست دادنِ خلافتِ فعلى بر مسلمانان بينجامد.

آرا و تأويلات‌

ابوبكر تصريح كرد كه در تفسير معناى «كلاله» بر رأى و تأويل اعتماد مى‌كند (با اينكه قرآن حكم را در كلاله روشن مى‌سازد) وى آن گاه كه از «كلاله» پرسيده شد، گفت:

رأى و نظر خودم را مى‌گويم؛ اگر صواب بود از خداى يگانه و بى‌همتاست، و اگر خطا بود از من و از شيطان است و خدا از آن بَرى مى‌باشد.

در نگرش من «كلاله» سواى «ولد» و «والد» است‌[1].

پيداست كه اين رأى بر خلافِ صريح قرآن است كه مى‌فرمايد:

يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِي الْكَلالَةِ إِنِ امْرُؤٌ هَلَكَ لَيْسَ لَهُ وَلَدٌ وَ لَهُ أُخْتٌ فَلَها نِصْفُ ما تَرَكَ وَ هُوَ يَرِثُها إِنْ لَمْ يَكُنْ لَها وَلَدٌ فَإِنْ كانَتَا اثْنَتَيْنِ فَلَهُمَا الثُّلُثانِ مِمَّا تَرَكَ وَ إِنْ كانُوا إِخْوَةً رِجالًا وَ نِساءً فَلِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ أَنْ تَضِلُّوا وَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْ‌ءٍ عَلِيمٌ‌[2])؛

درباره ارث خواهر و برادر از تو مى‌پرسند، بگو: خدا حكم كلاله (خواهر و برادر) را برايتان بيان مى‌كند. اگر مردى بميرد و فرزندى نداشته باشد و داراى يك خواهر باشد، نصف ميراث از آنِ اوست (و اگر خواهر بميرد وارث او تنها يك برادر

[1] . مصَنَّف عبدالرزّاق 10: 304؛ تفسير طبرى 6: 43؛ سنن بيهقى 6: 223، حديث 2043؛ التمهيد( ابن عبدالبر) 5: 196؛ تفسير بغوى 1: 403؛ تحفة المحتاج 2: 323، حديث 1350؛ تلخيص الحبير 3: 89؛ الدرّ المنثور 2: 756( متن از اين مأخذ است).

[2] . نساء/ 176.