سال اندوه‌

سال دهم بعثت، مسلمانان از محاصره بيرون آمدند آنان كه به انسان‌هايى آبديده و باتجربه تبديل شده بودند و براى خيزش به سمت‌وسوى هدف از قدرت بيشترى برخوردار گشتند؛ هدفى كه با خود پيمان بسته بودند با وجود تمام مشكلات، دست از آن برندارند. يكى از آثار اين محاصره اين بود كه ياد و نام اسلام و مسلمانان، معروف و در سراسر نقاط جزيرة العرب انتشار يافت.

رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله و سلم در اين برهه وظايف دشوارى پيش رو داشت، از جمله:

وجود فضايى باز بيرون از محدوده مكّه و سعى در ايجاد مكان‌هاى امن متعددى كه رسالت اسلامى از آن‌جا حركت خود را فعال‌تر آغاز نمايد. ولى اين رسالت در روند حركت خود در مكّه، با وفات ابو طالب نخستين پشتيبان اجتماعى و مدافع نيرومند پيامبر و رسالت، با بزرگ‌ترين اندوه و مصيبت رو برو گرديد.

چند روز بعد، حضرت خديجه عليها السّلام دومين پشتيبان رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله و سلم بدرود حيات گفت. به جهت تأثير فوق العاده اين دو رخداد در روند حركت رسالت اسلامى، رسول اكرم صلّى اللّه عليه و اله و سلم آن سال را «سال اندوه» ناميد و به صراحت فرمود:

تا ابو طالب زنده بود، قريش همواره از من بيمناك بودند.[1]

از جمله موارد گستاخى قريش در آن بحبوحه در مورد پيامبر اين بود كه يكى از آن‌ها در مسير رفتن آن حضرت به خانه‌اش، خاك بر سر و صورت‌

[1] . كشف الغمه 1/ 61؛ مستدرك حاكم 2/ 622.