ملاعبدالرزق فياض لاهيجى‌

وى متوفى به سال 1072 ه. ق متكلم و اديب وشاعر ايرانى و شاگرد ملاصدرا و ملامحسن فيض كاشانى است. ديوان شعر فياض از آثار مهم ادبى- عرفانى وى به شمار مى رود. تذكره نويسان عهد صفوى طبع شعر او را ستوده‌اند. تذكره مخزن الغرائب ميگويد «وى در شاعرى نيز دستگاه قوى داشته و داراى معنى خاص بسيار است.»[1] وى در سبك هندى شعر مى‌گفته و ديوان شعر او دوازده هزار بيت دارد.[2]

بسيارى از اشعار او مدح و منقبت ائمه (ع) است كه البته بيشترين اين مدايح به حضرت على (ع) اختصاص دارد.[3] از مشخصات آشكار اشعار فياض بهره گيرى وى از بسيارى از اصطلاحات فلسفى و كلامى در آنهاست.[4]

همچنين ميان فيض و فياض مكتوباتى منظوم رد و بدل شده است.[5] مثنوى سام و بهرام از ديگر آثار منظوم وى است. اين اثر منظومه‌اى عرفاى است كه ضمن روايت داستانى اجتماعى، سياسى و تاريخى داراى صبغه‌اى عرفانى- فلسفى است و عشق الهى و حب به ائمه (ع) در آن ديده مى‌شود.[6] او در قصيده اى اين چنين به ستايش امام سجاد (ع) پرداخته است:

[1] - هاشمى سنديلوى، تذكره مخزن الغرائب، ج 4، ص 488.

[2] - لاهيجى، ديوان فياض لاهيجى، از مقدمه امير بانوى كريمى، انتشارات دانشگاه تهران 1372. ص 23.

[3] - همان، ص 24.

[4] - همان،، ص 27.

[5] - نامه فيض در: ديوان ملامحمد محسن فيض كاشانى، ج 2، ص 1023 غزل شماره 648 و نامه فياض در: ديوان فياض لاهيجى، ص 784، غزل شماره 694.

[6] - لاهيجى، منظومه سام و بهرام لاهيجى، ص 14، از مقدمه نوايى، ملك زاده.