بو على سينا (شيخ الرئيس)

فيلسوف و حكيم بى‌نظير ايران‌زمين حجت الحق، شرف الملك، امام الحكماء «حسين بن عبد اله بن حسن بن على بن سينا» معروف به «شيخ الرئيس» در حدود سال 370 ق،[1] در روستاى «افشنه» از توابع شهر بخارا ولادت يافت. پدرش عبداله از اهالى بلخ و مردان باكفايت آن ديار بود كه در عهد دولت نوح بن منصور سامانى به بخارا، پايتخت سامانيان، كوچ كرد و برخى از مناصب ديوانى را در دستگاه سامانيان برعهده گرفت. ديرى نپاييد كه مسئوليت سامان‌دهى مالى يكى از مناطق مهم بخارا موسوم به «خورميثن»[2] به او واگذار شد. چندى بعد در روستاى افشنه- مجاور خورميثن-؛ با ستاره خاتون ازدواج كرد و در همان‌جا اقامت گزيد.[3]

معروف است كه بيمارى ناعلاج نوح بن منصور سامانى را بهبود بخشيد. به‌همين جهت درهاى كتابخانه قصر امير سامانى به روى او باز بود[4] و در دربار، موقعيت بسيار خوبى داشت. او سرانجام به سال 428 هجرى در همدان جهان را بدرود گفت و در همان جا به خاك سپرده شد.[5]

وى نيز در غزلى كه براى امام حسين (ع) سروده است به امام سجاد (ع) اشاره دارد:

[1] - در تاريخ ولادت شيخ الرئيس چند روايت ذكر شده است: 363، 370، 373 و 357، اما صحيح آن سال 370 ق است.

[2] - خورميثن، مركب از خور( به معناى خورشيد) و ميثن( به معناى ميهن) است.

[3] - گلشن ابرار، جمعى از پژوهشگران، نشر معروف، قم 1379، جلد 8، ص 30.

[4] - معروف است كه در همين هنگام برحسب اتفاق كتابخانه عظيم سامانيان آتش گرفت و اين آتش‌سوزى را برخى از معاندان به ابو على سينا نسبت دادند كه خواسته است علوم و اطلاعاتى را كه كسب كرده به خود نسبت دهد و مدرك انتساب آن علوم را به صاحبانش از بين ببرد، كه به‌نظر درست درنمى‌آيد.

[5] - دانشمندان ايرانى از كهن ترين زمان تاريخى تا پايان دوره قاجار، حقيقت، عبد الرفيع، كومش، تهران 1389، جلد 1، ص 157- 160.