را به او گفته حتّى مرحوم آخوند را هم شيخ نگفتند، و يا مرحوم آقا ضياء عراقى را هم شيخ نگفته‌اند، ولى مرحوم شيخ محمّد حسن مامقانى را بعد از شيخ انصارى ملقّب به شيخ نمودند و اصولا كلمه شيخ بعد از شيخ انصارى منصرف است به شيخ محمّد حسن مامقانى‌[1] او معاصر مرحوم آيت اللّه فاضل ايروانى بوده است.

مرحوم فاضل ايروانى بسيار فاخرانه زندگى مى‌كرد و داراى خدم و حشم بود ولى مرحوم شيخ محمد حسن بسيار فقير و تهى‌دست بوده، و زمانى‌كه از او پرسيدند: يك روحانى آنطور با رفاه زندگى كند و يك روحانى تا اين حد تحت فشار اقتصادى باشد چگونه بايد توجيه نمود؟

فرمودند: او عزّت اسلام است و من زهد اسلام هستم.

فاضل ايروانى اوّلين كسى است كه شهريّه را باب نمود قبلا وجوه شرعيّه به‌صورت تقسيم در بين طلّاب بوده و نه به‌صورت شهريّه و همه ماهه‌

تعداد طلّاب آن زمان بحسب نقل ثقات 13 هزار نفر بوده است كه اين حقيقت را مبرهن مى‌سازد كه حوزه علميه نجف از عظمت خاصّى برخوردار بوده است.

در كتاب «سياحت شرق» آقا نجفى قوچانى آمده كه مرحوم شيخ محمد حسن مامقانى 3 اطاق اجاره كرده بود براى خود و بچّه‌هايش سپس او را خريد و اكنون آن خانه مقبره اوست.

[1] البتّه مخفى نماند كه در قم به مؤسّس حوزه علميه قم مرحوم آيت اللّه العظمى حائرى يزدى رحمة اللّه عليه نيز حضرات اعلام حوزه علميّه شيخ گفته و مى‌گويند.« نگارنده»