جامورانی

نویسنده (ها) : عطیه اسکندر

آخرین بروز رسانی : سه شنبه 19 آذر 1398

جامورانی \ jāmūrānī\ ، ابوعبدالله رازی، محدث شیعی، از اهالی روستای قدیمی جاموران یا جماران شمیران در سدۀ 3 ق/ 9 م.
دربارۀ سرگذشت، زندگانی و تاریخ مرگ جامورانی اطلاعی دقیق در دست نیست. از آنجا که برخی از نویسندگان رجالی همچون شیخ طوسی ( الفهرست، 222، رجال، 451، 452) و نجاشی (ص 348) او را بدون ذکر نام و تنها به صورت ابوعبدالله رازی جامورانی فهرست کرده‌اند، می‌توان حدس زد که در میان رجال شیعه، شهرت زیادی نداشته است و بسیاری نام او را نمی‌دانسته‌اند. بااین‌حال، نامش بر ما پوشیده نیست. ابن‌غضائری نام جامورانی را محمد بن احمد آورده است (ص 97). در این میان، نباید محمد بن احمد جامورانی را با ابوجعفر محمد بن احمد بن یحیى اشعری قمی اشتباه گرفت؛ وی خود از کسانی است که از جامورانی حدیث روایت کرده است (نجاشی، همانجا؛ برای نمونه‌ای از این اشتباه، نک‌ : کلباسی، 1/ 545).
سکوت منابع دربارۀ تاریخ مرگ جامورانی باعث شده است که حدسهای نادرستی دربارۀ زمان حیات وی در منابع متأخر مطرح شود؛ برای نمونه، مؤلف مشایخ فقه و حدیث در جماران، کلین و درشت (نک‌ : عطاردی، 23)، به نادرست نخستین اشاره به جامورانی را به کتاب الکافی کلینی (د 329 ق/ 941 م) نسبت داده است، درحالی‌که در المحاسن برقی (د 274 ق/ 887 م) از جـامورانی حدیث روایت شده است (نک‌ : برقی، 2/ 390، 602؛ نیز نک‌ : صفار، 366).
به گزارش منابع، علمای شیعۀ قم جامورانی را در شمار غلات شیعه برشمرده‌اند. در سدۀ 3 ق، شهر شیعی قمْ مرکزی برای مقابله با غلو و زیاده‌گویی در حق ائمه به شمار می‌آمده، و علمای قم هر که را که به ائمه نسبت امور فوق‌بشری می‌داده است، غالی معرفی می‌کرده‌اند. باتوجه به اینکه جامورانی را متهم به ارتفاع (نوعی غلو) کرده، و دربارۀ او گفته‌اند: «فی مذهبه ارتفاع»، باید گفت که وی از شمار غالیان مفوضه بود و دربارۀ ائمۀ اطهار ادعای الوهیت نداشت (ابن‌غضائری، همانجا؛ خمینی، 189؛ برای غلو و بحثی دربارۀ آن، نک‌ : مدرسی، 65-66، 83، جم‌ ).
اهمیت جامورانی و تاریخ زندگی وی بیشتر به‌سبب نسبت او به جاموران مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به ذکر نام جامورانی در منابع کهن، می‌توان نتیجه گرفت جاموران که بنا به قراین و شواهد، محلۀ جماران فعلی در شمیران است، دست‌کم از سدۀ 3 ق قریه‌ای آباد و مسکون بوده است (نک‌ : عطاردی، همانجا).

مآخذ

ابن‌غضائری، احمد، الرجال، به کوشش محمدرضا حسینی جلالی، قم، 1380 ش؛ برقی، احمد، المحاسن، به کوشش جلال‌الدین محدث ارموی، تهران، 1330 ش؛ خمینی، مصطفى، الصوم، تهران، 1418 ق؛ صفار، محمد، بصائر الدرجات، تهران، 1362 ش؛ طوسی، محمد، رجال، به کوشش جواد قیومی، قم، 1415 ق؛ همو، الفهرست، به کوشش جواد قیومی، مؤسسة نشر الفقاهة، 1417 ق؛ عطاردی قوچانی، عزیزالله، مشایخ فقه و حدیث در جماران، کُلین و درشت، تهران، 1373 ش؛ کلباسی، ابوالهدى، سماء المقال فی علم الرجال، به کوشش محمد حسینی قزوینی، قم، 1419 ق؛ مدرسی طباطبایی، حسین، مکتب در فرایند تکامل، ترجمۀ هاشم ایزدپناه، تهران، 1386 ش؛ نجاشی، احمد، رجال، قم، 1416 ق.

عطیه اسکندر