جاجرود، دره

نویسنده (ها) : ناصر پازوکی طرودی

آخرین بروز رسانی : سه شنبه 19 آذر 1398

جاجرود، دره \ darre-ye jājrūd\ ، دره و منطقه‌ای میان سد لتیان تا منطقۀ خجیر که 3 روستای خسروآباد، جاجرود و سعیدآباد در آن واقع شده‌اند.
ارتفاعات و عوارض طبیعی سمت غرب این دره از شمال به جنوب عبارت‌اند از: کوه بندک، درۀ لوارک، ارتفاعات کوتاه تلو بالا و تلو پایین، چشمۀ بیرونی، درۀ پهنه، درۀ باغ صندلی، تِلادر، تَل‌دشت و مناطق هزاردره که در مجاورت جـادۀ تهران ـ جاجرود واقع است و در ادامۀ آن کوههای سرخه‌حصار، سه‌خواهران، کوه بارجمالی و کوه ساری‌قلعه که مشرف بر دشت ورامین است.
ارتفاعات شرقی درۀ جاجرود از شمال به جنوب شامل آراکوه (اَراکوه)، کوه کوی‌داغی و ارتفاعات کوه تماشا ست و نام مناطق زیردست آنها که در مجاورت رودخانۀ جاجرود قرار دارند، از شمال به جنوب عبارت‌اند از: سرخ‌زمین، اوآوک (آب‌آوک)، باغ دهقان، درۀ زبرزه، چشمۀ آسیابک، عباس‌آب و درۀ چنارک، کوههای سنگزار، درۀ ریگی، و پوراز که منتهی به جادۀ اصلی می‌شوند و در محدودۀ روستای خسروآباد قرار دارند.
مناطق شرقی درۀ جاجرود، در سمت جنوب جادۀ اصلی و شرق روستای سعیدآباد، سرخ‌چشمه، درۀ خشکه، درۀ نایب‌علی، درۀ زرشکی و کوههای خجیر نامیده می‌شوند.
هرچند در گذشته از محدودۀ سد لتیان ــ که نام خود را از روستایی به نام لتیان که اکنون به زیر دریاچۀ سد رفته، گرفته است ــ تا دلتای رودخانۀ جاجرود در محدودۀ دشت ورامین جاجرود گفته می‌شد، اما اکنون فقط رودخانۀ جاری در این دره جاجرود نامیده می‌شود و بخشهای آن در مناطق مختلف نام مجزایی برای خود دارند.
روستای جاجرود از محدودۀ پل جاجرود در غرب به طول حدود 500‘1 متر به سمت شرق در دو طرف جاده تهران ـ مازندران کشیده شده است.
هستۀ مرکزی و نخستین روستای جاجرود ساختمان پلیس راه جاجرود (آبعلی) بود که در دهۀ 1330 ش احداث شد و پس از آن مغازه‌ها، رستورانها، کارگاههای صنعتی کوچک، و مراکز خدماتی و ساختمانی مسکونی در آنجا ایجاد شدند.
جمعیت ثابت جاجرود حدود 150 خانوار است؛ اما در روزهای کاری به سبب فعالیت کارگاههای صنعتی و خدماتی به خصوص بخاری‌سازی و مبل‌سازی جمعیت آن تا 4 برابر افزایش می‌یابد. جمعیت جاجرود تا پیش از دهۀ 1340 ش از 10 خانوار تجاوز نمی‌کرد. این افراد نیز کشاورزانی بودند که در مزارع چند ارباب و مالک عمدۀ محل کار می‌کردند؛ از همین رو، بیشتر ساکنان فعلی جاجرود مهاجرانی‌اند که از استانهای مختلف ایران به این محل آمده‌اند. بخش زیادی از کاسبان و صاحبان مشاغل جاجرود ساکن تهران‌اند و روزها برای کار و فعالیت اقتصادی به آنجا می‌روند.
حاشیۀ رودخانۀ جاجرود در سالهای پیش از انقلاب اسلامی پوشیده از درختان و به‌خصوص قلمستانها (باغهایی که در آن فقط درخت تبریزی وجود داشت) بود و جمعیت گرمازدۀ تهران در روزهای تعطیل و به‌ویژه جمعه‌ها به آنجا پناه می‌بردند. امروزه بیشتر باغهای اطراف رودخانه خشکانده شده و به جای آنها صدها سوله برای احداث کارگاه بر پا گردیده است و چون در بیشتر روزهای سال دریچۀ خروجی آب سد را می‌بندند تا بتوانند آب آشامیدنی تهران را تأمین کنند، بستر رودخانه خشک است و در کنار آن جاذبه‌ای برای استقرار جمعیت وجود ندارد.

ناصر پازوکی طرودی