صفای لواسانی

نویسنده (ها) : مینا احمدیان

آخرین بروز رسانی : یکشنبه 11 خرداد 1399

صفای لواسانی \ safā-ye lavāsānī \ ، میرزا علی محمد (1221- 1299 ق / 1806-1882 م)، عارف، خطاط و شاعر، متخلص به صفا و معروف به حسن خلق.
وی فرزند میرزا حسینعلی، و برادر کوچک‌تر میرزا محمدجعفر، ملقب به حکیم الٰهی بود. این خانواده همواره نزد پادشاهان دورۀ افشاریه و قاجاریه به بزرگی معروف بودند (دیوان بیگی، 2 / 1023؛ هدایت، 5 / 707؛ معلم، 3 / 731).
میرزا علی محمد در آغاز جوانی به تحصیل علوم و فنون مختلف پرداخت و مدتی را در تهران و کرمان به سر برد (هدایت، همانجا؛ بیانی، 1 / 481). او از پیروان شیخیه بود (اعتمادالسلطنه، 1 / 269) و از همین‌رو، برای دیدار با حاج محمد کریم خان به کرمان رفت (دیـوان ـ بیگی، همانجا).
صفا از خطاطان مشهور عصر خویش بود و در خط نستعلیق، شکسته، و تحریر مهارت داشت (اعتمادالسلطنه، همانجا؛ معصوم‌علیشاه، 3 / 640؛ فضائلی، 625). وی همچنین از علاقه‌مندان به کیمیاگری بود؛ چنان‌که به گفتۀ معصوم علیشاه: «مال بسیار در راه صنعت و طلب اکسیر تلف کرد» (همانجا).
صفا در 1299 ق، در 78 سالگی در تهران درگذشت. پیکر او به کربلا منتقل، و در نزدیکی مزار حر بن یزید ریاحی به خاک سپرده شد (اعتمادالسلطنه، فضائلی، همانجاها).
1. Peyk. 2. Irib 1. 3. Irib 2. 4. Iranculture. 5. Mellat.
از آثار او می‌توان به دیوان شعر (آقابزرگ، 9(2) / 610) و نصایح الامین اشاره کرد.
نمونه‌های خطی صفا عبارت‌اند از: نسخه‌ای از وجیزۀ حاج میرزا آقاسی به قلم کتابت خوش با رقم «کتبه العبد ... علی محمد بن حسین علی اللواسانی النظامی ... سنة 1261»، یک نسخه نصایح سعدی به قلم کتابت خوش با رقم «از روی خط استاد بابا شاه اصفهانی ... کتبه العبد المذنب الحقیر علی محمد اللواسانی ... 1276»؛ یک حکایت به قلم کتابت خوش با رقم «از جلد اول وصاف نقل شد ... علی محمد اللواسانی غفر ذنوبه 1250»؛ یک نسخه شرح شمسیه به قلم کتابت جلی خوش با رقم «تمت ... سنة 1264، ... انا العبد علی محمد اللواسانی غفر له و لوالدیه»؛ یک نسخه شرح المکتسب فاضل جلدکی به قلم نستعلیق و نستعلیق تحریر کتابت خوش با رقم «حرره علی محمد اللواسانی ... سنة 1259» (بیانی، 1 / 482-483).

مآخذ

آقابزرگ، الذریعة؛ اعتمادالسلطنه، محمدحسن، المآثر و الآثار، به کوشش ایرج افشار، تهران، 1374 ش؛ بیانی، مهدی، احوال و آثار خوش‌نویسان، تهران، علمی؛ دیوان بیگی، احمد، حدیقة الشعراء، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، 1365 ش؛ فضائلـی، حبیـب‌الله، اطلس خـط، اصفهـان، 1350 ش؛ معصوم ـ علیشاه، محمدمعصوم، طرائق الحقائق، به کوشش محمدجعفر محجوب، تهران، 1318 ش؛ معلم حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار، اصفهان، 1351 ش؛ هدایت، رضاقلی، مجمع الفصحا، به کوشش مظاهر مصفا، تهران، 1340 ش.

مینا احمدیان