استوره

اِستوره \ [e]sture\ ، خاندان اشرافی سوئدیِ دانمارکی‌تبار. این خاندان در تاریخ سده‌های 15 و 16م سوئد نقشی عمده داشت.
اِستِن گوستاوسُن استوره، معروف به استن استورۀ مِهین (ح 1440-1503م/ ح 844-909ق)، از 1470 تا 1497 و از 1501 تا 1503م نایب‌السلطنۀ سوئد بود. او در برابر سلطۀ دانمارک ایستادگی کرد و حکومت مرکزی نیرومندی پدید آورد.
استن که از خویشاوندان کارل هشتم، شاه سوئد، بود، او را یاری داد تا دوباره به‌سلطنت برسد (1467م) و پس از درگذشت کارل در 1470م، به نیابت سلطنت برگزیده شد. او در نبرد برونکِبِرگ (برونکِبَرْی) در 1471م کریستیان یکم، شاه دانمارک را به‌سختی شکست داد و کوششهای او را برای سلطه بر سوئد ناکام گذاشت. استن در 1477م از پاپ سیکستوس چهارم اجازه گرفت که دانشگاهی در اوپسالا بنیاد نهد؛ این نخستین دانشگاه اسکاندیناویایی بود و هنوز هم مایۀ افتخار ملی سوئدیها‌ست.
استن در سراسر دوران فرمانروایی‌اش با گروهی از اشراف سوئدی مبارزه کرد که خواستار اتحاد سوئد با دانمارک به سرکردگی شاهی دانمارکی بودند. هرچند در 1483م شورای دولتی سـوئد یوهانِس (هانس) ــ شاه دانمارک ــ را به‌عنوان شاه سوئد پذیرفت، استن توانست تاج‌گذاری او را به تعویق اندازد. با این همه، هنگامی که ایوان سوم، مِهین‌دوک مسکو، با شاه دانمارک متحد شد و به فنلاند که در قلمرو سوئد بود حمله کرد (1495م)، موقعیت استن تضعیف شد. استن پس از شکست خوردن از نیروهای دانمارک در 1497م، ناگزیر شد که یوهانس را به‌عنوان شاه سوئد بپذیرد و از مقام خود کناره‌گیری کند. اما او در 1501م شاه دانمارکی را سرنگون کرد و تا پایان زندگی، نایب‌السلطنۀ سوئد بود.
سِوانته (اِسوانته) نیلسُن استوره (ح 1460-1512م/ ح 864 -917ق)، که مانند استن استورۀ مهین از خویشاوندان نزدیک شاه کارل هشتم بود، پس از مرگ استن، جانشین او در مقام نیابت سلطنت سوئد شد. هرچند سوانته از چهره‌های مهم یاری‌دهنده به یوهانس، شاه دانمارک، در شکست دادن استن و تصرف سوئد بود، بعداً اندیشه‌های میهن‌پرستانه یافت و به‌سختی در برابر ادعای حکومت دانمارک بر سوئد ایستاد. سوانته به‌هیچ‌روی ثبات و اقتدار استن را نداشت و در زمان نیابت سلطنت او، که پیوسته در جنگ با دانمارک گذشت، برخلاف زمان استن، شورای دولتی (ریکسرود) قدرتی روزافزون یافت. سوانته از 1503 تا هنگام مرگ ناگهانی‌اش در 1512م نایب السلطنۀ سوئد بود.
اِستِن سِوانتِسُن (اِسوانتِسُن) استوره، معروف به استن استورۀ کِهین (ح 1492-1520م/ ح 897-926ق)، پسر سوانته نیلسن استوره، و از 1513 تا 1520م، نایب‌السلطنۀ سوئد بود. او با پشتیبانی دهقانان مخالف سلطۀ دانمارک بر سوئد، قدرت را از دست شورای دولتی، که اشراف بر آن چیره بودند، به درآورد و بر کلیسا نیز تسلط یافت.
استن در 1513م به قدرت رسید و به نیابت سلطنت اِریک تروله، از خاندان تروله، که طرف‌دار اتحاد با دانمارک بودند، پایان بخشید.

استن از 1517 تا 1520م درگیر جنگ داخلی با نیروهای سراسقف گوستاو تروله، رئیس شورای دولتی و رهبر گروه طرف‌دار اتحاد با دانمارک، شد. او که به‌سختی در پی برتری دادن دولت بر کلیسا بود، توانست در 1517م سراسقف تروله را برکنار و زندانی کند. این کار موجب واکنش پاپ و حملۀ کریستیان دوم، شاه دانمارک، به سوئد شد. استن این حمله را دفع کرد و در 1518م نیز دوباره کریستیان را شکست داد؛ اما در 1520م، در نبرد با سپاه بزرگ دانمارک، کشته شد. بیوۀ او، کریستینا، تا سقوط استکهلم در همان سال، رهبری نیروهای سوئدی را برعهده داشت.
خاندان استوره، در مقام نایب‌السلطنه، راه را برای استقلال سوئد به دست شاه گوستاو یکم در 1523م و پایداری پادشاهی سوئد در سدۀ 16م هموار کردند.

مآخذ

CE, 6th edition;
EB, 2008 (under «Sture, Sten, The Younger», «Sture, Sten, The Elder», «Sture, Svante», «Gustav I Vasa»);
GLE.
بخش تاریخ