اروپیم

اُروپیُم (Eu) [oro(ū)piom]، عنصری شیمیایی، از فلزهای خاکی‌کمیاب گروه واسطۀ III b جدول‌تناوبی که کم‌چگالی‌ترین، نرم‌ترین و فرّارترین عضو سری لانتانیدها ست. این عنصر توسط اوژِن ـ آناتول دُمارسه کشف (1896م)، و به اعتبار اروپا، اروپیم نامیده شد.
اروپیم یکی از نادرترین فلزهای خاکی کمیاب است که به مقدار ناچیز در بسیاری از کانیهای این گروه، همچون مونازیت، و نیز در فرآورده‌های شکافت هسته‌ای یافت می‌شود. اروپیم را معمولاً از طریق کاهش (احیای) آن تا حالت اکسایش 2+، و رسوب دادنش با یونهای سولفات به دست می‌آورند. نخستین کاربردهای اروپیم در مقاصد پژوهشی بوده است. از آنجا که این عنصر نوترونهای حرارتی را به سرعت جذب می‌کند، ممکن است در ساخت میله‌های کنترل رئاکتور هسته‌ای به کار رود.
اروپیم به عنوان فعال کنندۀ نورزا، و یکی از اجزاء برخی از وسایل الکترونیکی، و نیز در تولید شیشۀ فلوئورسان کاربرد دارد. این فلز از راه برقکافت (الکترولیز) هالیدهای مذاب، و نیز از طریق کاهش اروپیم اکسید به وسیلۀ فلز لانتان و سپس تقطیر اروپیم تهیه می‌شود. اروپیم در هوا، اکسیژن و آب به سرعت واکنش می‌دهد و هر دو ایزوتوپ آن، اروپیم 151 (82/ 47٪) و اروپیم 153 (18/ 52٪) که در طبیعت یافت می‌شوند، پایدارند.
اروپیم در حالت غالبِ سه ظرفیتی‌اش ویژگی شاخص فلزات خاکی کمیاب را دارد و مجموعه‌ای از نمکها را تشکیل می‌دهد که عموماً رنگ صورتی روشن دارند. یون Eu3+ به سبب داشتن الکترونهای فرد (زوج نشده)، پارامغناطیسی است. اروپیم دست ـ یافتنی‌ترین و پایدارترین حالت اکسایش 2+ را در میان فلزهای خاکی کمیاب دارا ست. محلولهای سه ظرفیتی آن را می‌توان به وسیلۀ فلزِ روی و هیدروکلریک اسید کاهش داد و یون Eu2+ را در محلول به دست آورد. اگر اکسیژن هوا حذف شود، این یون Eu2+ در محلول رقیق هیدروکلریک اسید پایدار است. رشته‌ای از نمکهای اروپیم (II) به صورت سولفات، کلرید، هیدروکسید و کربنات شناخته شده‌اند که رنگ آنها سفید تا زرد کم‌رنگ یا سبز است. هالیدهای دو ظرفیتی اروپیم را می‌توان از راه کاهش هالیدهای سه ظرفیتی بی‌آب آن توسط هیدروژن به دست آورد.
عدد اتمی: 63
وزن اتمی: 96/ 151
دمای ذوب: °822 سانتی‌گراد
دمای جوش: °597،1 سانتی‌گراد
وزن مخصوص: 253/ 5 (در °25 سانتی‌گراد)
ظرفیت (والانس): 2 و 3
آرایش الکترونی: 2- 8 - 25- 18 - 8 - 2 یا (Xe)4f7 5d0 6s2
(129)