آرتمیس، معبد

آرْتِمیس، مَعْبَد [maʾbad-e ārtemīs]، نیز آرتِمیسِئوم، یکی از شگفتیهای هفت‌گانۀ جهان باستان در اِفِسوس. این معبد بزرگ را کرِزوس، پادشاه لیدیا در حدود سال 550ق‌م بنا کرد و پس از اینکه مرد دیوانه‌ای به نام هرُستراتوس در 356ق‌م آن را آتش زد، بازسازی شد.
این بنا تنها به سبب ابعاد بزرگش (ح 55×110 متر) شهرت نداشت، بلکه آثار هنری با شکوهی که در تزیین آن به کار رفته بود، نیز بر این شهرت می‌افزود. معبد آرتمیس در تاخت و تاز گوتها در 262م ویران گردید و پس از آن دیگر هیچ‌گاه‌ تجدید بنا نشد.
مقدار بسیار اندکی از این بنای باستانی باقی مانده ــ گرچه قطعه‌های بسیاری از آن، مخصوصاً ستونهای حجاری شده در موزۀ بریتانیا موجود است ــ ولی حفاریهای انجام گرفته، هم آثاری از معبد کرزوس مربوط به قرن 4ق‌م، و هم آثاری از 3 معبد کوچک‌تر و قدیم‌تر از آن را آشکار کرده است.
چند مجسمه که به تقلید از تندیس مشهور آرتمیس ساخته شده، به جای مانده است. تندیس آرتمیس تصویری است از وی که با دستانی باز از هم راست و استوار ایستاده است. مجسمۀ اصلی از طلا، نقره، آبنوس و سنگ سیاه ساخته شده بود و پایین تنۀ او را دامنی می‌پوشاند که نقوش برجسته‌ای از حیوانات و زنبورهای عسل آن را زینت می‌داد. سر تندیس نیز با یک روسری که به کمک ستونی بلند در جای خود نگه داشته شده بود، تزیین می‌شد. (167)