ارتستونا

اَرْتَسْتونا [artastūnā]، دختـر کـورش بـزرگ، سـوگلـی داریوش. این نام به معنی «ستون راستی» (به ستون) از دو جزء «رته» [اَرْته] (راستی) و «ستونا» (ستون) درست شده است (هینتس،215؛مایرهفر،169). نام ارتستونا در لوحهای گلیِ ایلامیِ تخت‌جمشیدبه‌صورتهای ir-taš-du-na و ir-da-iš-du-na (هلک، 705) و در یونانی «ارتوستونه» (هرودت، II/115) آمده است.
داریوش پس از پیروزی بر بردیا و به دست گرفتن قدرت، همسران خود را از میان خانواده‌های سرشناس پارس انتخاب کرد که آتوسا(ﻫ م) و خواهر کوچک‌ترش ارتستونا، دختران کورش بزرگ ازجملۀ آنها بودند. ارتستونا برای داریوش دو پسر آورد به نامهای گوبریاس و ارشام (ﻫ م) که در لشکرکشی خشیارشا به یونان ارشام فرماندهی نیروهای عرب و حبشی را برعهده داشت (هرودت، III/383). داریوش ارتستونا را بیشتر از همۀ همسران خود دوست داشت و دستور داده بود تا صورت او را از طلا بسازند (همانجا).
در لوحهای گلی به دست آمده از تخت‌جمشید اغلب به نام ارتستونا برمی‌خوریم که از نظر مطالعه دربارۀ زنان بلندپایۀ عصر هخامنشیان جالب توجه‌اند. مثلاً در یکی از لوحها اشاره به نقدینه‌ای می‌شود که از کرمان برای ملکه به تخت‌جمشید حمل شده است که ظاهراً درآمد او از املاکش در این منطقه بوده است (کخ، 235-236). در لوحهای دیگر سخن از تحویل غله و گوسفند به اوست (همو، 236, 238). به طوری که از مفاد لوحهای گلی برمی‌آید،ارتستونا در منطقۀ پارس و ایلام سفرهای زیادی می‌کرده است. او دراملاک اختصاصی خود کاخهای متعددی داشت و گاه در این کاخها به مناسبتهای گوناگون میهمانیهای بزرگی می‌داده است؛ به طوری که به میهمانی بزرگی در تخت‌جمشید اشاره شده است که حدود 000‘2 نفر به آن دعوت شده بودند (برای جزئیات بیشتر، نک‌ : همو، 238).

مآخذ

Hallock, R. T., Persepolis Fortification Tablets, Chicago, 1969;
Herodotus, The History, tr. A. D. Godley, London, 1957;
Hinz, W., Altiranisches Sprachgut der Nebenüberlieferungen, Wiesbaden, 1975;
Koch, H., Es Kündet Dareios der König, Mainz, 1992;
Mayrhofer, M., Onomastica Persepolitana, Wien, 1973.
پرویز رجبی