ارستد

اُرْسْتِد [orsted] (در دانمارکی: اُرْسْدِذ)، هانْس کرِسْدیان (1777-1851م/ 1191-1267ق)، فیزیک‌دان و شیمی‌دان دانمارکی. او برای نخستین‌بار متوجه شد که عبور جریان الکتریسیته از سیم می‌تواند عقربه‌ای مغناطیسی را که در مجاورت آن قرار گرفته است، منحرف کند. این پدیده که اهمیت آن به سرعت مشخص شد،پیشرفتهای بعدی در تکوین نظریۀ الکترومغناطیس را به دنبال داشت.

ارستد در 1806م به استادی دانشگاه‌کپنهاگ‌برگزیده‌شد و در همین‌دانشگاه، نخستین‌پژوهشهای فیزیکی خود را دربارۀ جریانهای الکتریکی، و نیزپدیده‌های مربوط به آکوستیک انجام داد. او در 1820م ضمن تدریس کشف کرد که عقربه‌های آهنربا عمود بر سیمی‌که جریان‌الکتریکی از آن‌می‌گذرد، قرار می‌گیرند؛ این موضوع، به شکل تجربی، آشکارا ارتباط بین الکتریسیته و مغناطیس را نشان می‌داد. نخستین‌بار حقوق‌دانی ایتالیایی به نام جان دُمِنیکو رُمانیوسی در 1802م کشف این پدیده را اعلام کرده بود، ولی در آن زمان توجهی را جلب نکرده بود.
کشف پیپِرین (یکی از ترکیبات تند فلفل) در 1820م، و نیز تهیۀ آلومینیم فلزی در 1825م از خدمات مهم ارستد به دانش شیمی است. او معلمی الهام‌بخش و مدرسی قوی بود و مقالات بسیاری برای عامۀ مردم نوشت. ارستد در 1824م انجمنی را برای گسترش علوم در میان عموم مردم بنیاد نهاد؛ این انجمن از 1908م برای خدمات برجسته‌ای که فیزیک‌دانان دانمارکی انجام دهند، جایزه‌ای را به نام مدال ارستد اختصاص داده است. نام ارستد در 1932م به عنوان واحد فیزیکی شدت میدان مغناطیسی در دستگاه واحدهای CGS برگزیده شد. (181)