ارینوکو

اُرینوکو [orīnoko]، یا ریو اُرینوکو، رودی بزرگ در آمریکای جنوبی که از دامنه‌های غربی ارتفاعات سیِرا پاریما واقع در مرز ونزوئلا و برزیل سرچشمه می‌گیرد، به شکل کمان عظیمی به طول 150‘2 کمـ در ونزوئلا جاری است و سرانجام، در نزدیکی جزیرۀ ترینیداد به اقیانوس اطلس می‌ریزد.
این رود بخشی از مرز میان کلمبیا و ونزوئلا را تشکیل می‌دهد. ارینوکو همراه با شاخه‌هایش (شامل ریو کارُنی، ماواکا، آپورا، ویچادا، مِتا و گواریکو) در میان 3 شبکۀ عمدۀ رودخانه‌ای آمریکای جنوبی، شمالی‌ترین آنها به‌شمار می‌رود (دو رود دیگر عبارت‌اند از آمازُن و لا پلاتا). میانگین جریان سالانۀ ارینوکو که عمدتاً از برف تغذیه می‌شود، 30 هزار مـ 3 در ثانیه است، اما به سبب تغییرات فصلی بارش، با نوسان بسیار همراه است.
این رود سالانه حدود 45 میلیون تن رسوب حمل می‌کند. باتوجه به فراوانی رسوب‌گذاری این رود، دلتای 20 هزار کیلومتر مربعی آن به سرعت به سمت اقیانوس اطلس در حال گسترش است. بیشتر حوضۀ آبگیر ارینوکو (حدود 950 هزار کمـ2) از علفزار تشکیل شده است و جنگلهای بارانی استوایی که بسیار انبوه‌اند، در ارتفاعات بخشهای شرقی و جنوبی آن یافت می‌شوند. ماهی درنده خوی پیرانیا به همراه گونه‌ای گربه‌ماهی غول‌پیکر که وزنش به بیش از 90 کیلوگرم می‌رسد و تمساح ارینوکو که طویل‌ترین تمساح از نوع خود در جهان است (طول آن به 6 متر می‌رسد)، از جانوران آبزی این رود به‌شمار می‌روند.
سدهای ماکاگوا و گوری بر ریوکارنی از بزرگ‌ترین نیروگاههای برقابی (هیدرو الکتریکی) جهان هستند. در جنوب شرقی ارینوکو، ارتفاعات گویان دارای ذخایر غنی سنگ آهن و بوکسیت است. گروههای بومی سرخ‌پوستان ساکنان اصلی حوضۀ این رود به‌شمار می‌روند. دهانۀ رود ارینوکو تا محل پیـوستن آن به ریـو کـارنی (مسـافتـی حـدود 370 کمـ ) بـرای کشتیهای بزرگ اقیانوس‌پیما قابل کشتی‌رانی است.
سیوداد بُلیوار و سیوداد گوایانا از شهرهای مهم بندری و مراکز توسعۀ اقتصادی در طول این رود محسوب می‌شوند. (194)